Graag wil ik in dit blog een misverstand uit de wereld helpen: dove mensen horen je niet als je hen roept. Ik zal daarom toelichten hoe je op een fijne manier de aandacht van een dove persoon kan trekken.
Claire Meijer
Claire is zelfstandig ondernemer en zet zich met haar bedrijf Klinktprima.nl in voor mensen met een auditieve beperking op de arbeidsmarkt. Ze is zelf doof en woont met haar man en haar zoontje in Helmond.
Goed oogcontact
Er zijn geen echte vaste regels voor omgang met dove mensen. Zolang je je best doet en met respect communiceert, is het altijd goed. Iedere dove of slechthorende persoon is bovendien anders en heeft een eigen stijl.
Maar een vuistregel is wel deze: prettig contact met een dove persoon begint met goed oogcontact. Voor doven is jouw mondbeeld en gezicht nodig voor een goede communicatie. Jouw gezicht en mimiek zijn extra belangrijk, omdat die emotie kunnen uitdrukken. Emotie die je normaal in je stem legt, kunnen wij namelijk niet horen.
Vanuit het niets iemands aandacht vragen is lastig: roepen helpt natuurlijk niet. Zorg ook dat je niet plotseling in beeld springt, want we horen je niet aankomen. Maar er zijn verschillende manieren om aandacht te trekken: knipperen met licht, zwaaien, aantikken of kloppen via een tafel of houten vloer.
Ben je doof ofzo?!
Het kan voorkomen dat horende mensen op straat of op de werkvloer vriendelijk ‘goedemorgen’ zeggen, maar dat een dove persoon het niet hoort. Iemand kan dan denken: ‘dat is onbeleefd’. Maar dove mensen zijn zich niet altijd bewust van wat er om hen heen gebeurt.
Het kan echter ook grappige situaties opleveren. Toen ik een jaar of 16 jaar was, liep ik eens door een winkelstraat. Een jongen op de fiets kwam om de hoek en reed mij bijna aan. Hij begon enorm tegen mij te mopperen, terwijl ik er geen woord van verstond. Hij zei op een gegeven moment met duidelijk mondbeeld (hij schreeuwde): ‘Ben jij doof of zo?’. Ik reageerde heel kalm en antwoordde: ‘Ja dat klopt, ik ben doof.’ Je begrijpt dat hij snel heel rood werd. Hij zei snel: ‘Oh, oeps, sorry sorry sorry’. Hij ging er snel vandoor zonder om te kijken.
Na een tijdje kwam ik diezelfde jongeman tegen bij de bushalte. Hij herkende mij meteen, zwaaide vriendelijk en hij stak zijn duim op: gaat het goed?
Zenuwen zijn niet nodig
Sommige mensen worden zenuwachtig van communiceren met een dove persoon. Toen ik een keer met een dove vriendin bij een B&B ging logeren, wist de eigenaresse niet hoe ze met ons moest praten. Bij aankomst sprak ze zo snel, dat wij onmogelijk konden liplezen. Ik heb haar netjes uitgelegd dat wij allebei doof zijn en vroeg of zij rustiger wilde spreken.
Zonder haar mond te bewegen, begon ze te wijzen. Ze wees alles aan: de deuren, klinken, kasten, lichtknopjes en het bed. Bij de uitleg over het ontbijt werd ze weer nerveus. Ik wist haar te kalmeren door te zeggen dat wij goed kunnen liplezen en dat zij normaal kan spreken, en dat zij ook iets kon opschrijven als dat nodig was. De eigenaresse begon duidelijk te spreken over het tijdstip en de inhoud van het ontbijt. Zij was er verbaasd over dat wij haar konden verstaan en haar vragen konden beantwoorden.
Zenuwachtig zijn of zelfs brutaal zijn, helpt natuurlijk niet. Maar ik heb begrip voor mensen die uit onervarenheid en onwetendheid zenuwachtig gedrag vertonen. Na een tijdje worden mensen vaak vanzelf rustiger.
Doofblinden
Bij doofblinde mensen gelden wel andere omgangsvormen. Ze hebben namelijk twee beperkingen: visueel en auditief. Er is vaak een begeleider, een tolk of een familielid bij een doofblinde persoon. Je kan via deze begeleider vragen wat de beste manier is om te communiceren.
Het is belangrijk dat een doofblinde jou kan voelen en weet waar je staat of zit, zodat die zich tot jou kan richten. Voor het roepen is het goed om deze persoon voorzichtig te benaderen, op zijn of haar arm te tikken en aan te geven wie je bent. Je kan in diens handpalm met je vinger jouw naam in letters schrijven. Of laat via de begeleider of tolk jouw naam vertalen.
Soms is doof zijn handig
De meeste horende mensen hebben respect en vinden het ook interessant om contact te maken. Ik heb dan ook weinig vervelende ervaringen gehad. Ik ben grotendeels opgegroeid in de horende wereld, deels met een Engelse achtergrond, dus ik ben het gewend om een uitleg te geven over onze communicatie. Dat gaat dus eigenlijk vaak op een spontane en vriendelijke manier.
Soms is het ook wel een voordeel om doof te zijn. Ik heb niet altijd zin om aangesproken worden door verkopers in de winkelstraat met kranten of acties. Ik zeg gewoon: ‘sorry ik ben doof en ik heb geen interesse’. Ze reageren meteen met: ‘och, sorry’ en ze laten mij met rust. Dat werkt wel goed.
