Ga naar de inhoud

Digitale toegankelijkheid is een onderwerp waar web developers, marketeers, bestuurders en managers niet langer omheen kunnen. Buiten het feit dat het voor (semi)overheidswebsites verplicht is, zijn er andere motieven voor het implementeren van digitale toegankelijkheid. Echter is het niet altijd duidelijk welke groepen mee moeten worden genomen bij het plannen van een inclusieve website.

Eerder verschenen op Digitaal Toegankelijk.com al artikelen over groepen die baat hebben bij digitale toegankelijkheid, zoals mensen met ADHD, met een mobiliteitsbeperking of een visuele beperking. Een andere, helaas in omvang groeiende, groep bestaat uit mensen met dementie. In dit artikel worden praktische tips besproken voor het ontwikkelen van een dementievriendelijke website.

Dementie in Nederland

Alzheimer Nederland omschrijft dementie als een verzamelnaam voor een combinatie van symptomen waarbij de hersenen informatie niet goed meer kunnen verwerken. Doordat zenuwcellen in de hersenen of de verbindingen tussen zenuwen kapot gaan, wordt het functioneren van de hersenen beperkt. De snelheid waarmee de hersenen achteruit gaan verschilt sterk per persoon.

De meest voorkomende vorm van dementie is de ziekte van Alzheimer. Net als bij andere vormen van dementie krijgen mensen te maken met symptomen als geheugenproblemen, moeite met cognitieve vaardigheden en veranderingen van karakter en gedrag. Ook het zichtvermogen kan achteruit gaan, net als de mogelijkheid om verbanden te leggen. Het is duidelijk dat dit een impact heeft op online surfgedrag, maar voor hoeveel mensen eigenlijk?

Één op de vijf mensen krijgt een vorm van dementie. Bij vrouwen is deze ratio met een op de drie hoger, dan bij mannen. De ziekte wordt vaak geassocieerd met ouderdom en dit is niet onterecht. Bij mensen boven de 90 heeft maar liefst 40% te maken met symptomen van dementie. In totaal komt dit landelijk neer op ruim 280.000 mensen met dementie. Naar verwachting stijgt dit aantal door vergrijzing naar een half miljoen in 2040. Dit onderstreept nogmaals het belang van dementievriendelijke websites.

grafische tekening van hersenen omhoog gehouden door hand

Dementievriendelijke web development

Websites die niet aangepast zijn aan de voorkeuren van deze groep groep, zijn niet of moeilijk te gebruiken voor mensen met dementie. Het vormgeven en ontwikkelen van dementievriendelijke websites heeft veel raakvlakken met andere aspecten van digitale toegankelijkheid, maar kent zeker unieke aspecten. Hieronder zijn praktische tips beschreven, welke direct door developers toegepast kunnen worden.

Navigatiestructuur en menu’s

De navigatie/menustructuur van een website fungeert als de basis van een toegankelijke website. In een vorig artikel werd het belang van een menustructuur die met een toetsenbord bediend kan worden beschreven. Ook voor een dementievriendelijke website speelt de menustructuur een belangrijke rol. Een belangrijk element, dat ook significant bijdraagt aan de SEO waarde van een website, is het gebruik van breadcrumbs. Hiermee wordt het doorlopen pad weergegeven en krijgen gebruikers de mogelijkheid om terug naar de vorige pagina te gaan.

Veel vormgevers zullen het niet eens zijn met de volgende tip: plaats een ‘home’ knop in het menu. Niet voor iedereen is het voor de hand liggend dat het logo linksboven een website je naar de homepage stuurt. Door een home knop toe te voegen, worden frustraties bij (onder andere) mensen met dementie bespaard.

Websites kunnen onduidelijk overkomen voor mensen met dementie. Door in de menustructuur het actieve gedeelte van de website aan te geven, kan er verduidelijking aangebracht worden, zeker voor mensen met dementie. Op Digitaal Toegankelijk.com gebeurt dit bijvoorbeeld door het actieve item te onderstrepen. Er zijn talloze opties, voor iedere huisstijl is een mogelijkheid.

Onder ouderen neemt het gebruik van tablets nog steeds toe. Niet zonder reden, tablets zijn gemakkelijk te bedienen, kunnen overal gebruikt worden en beperken de gebruiker niet. Veel webmasters zullen in de bezoekersstatistieken van de website zien dat gebruikers vooral op mobiele telefoons de website bezoeken. Toch is het van belang om deze groep mee te nemen bij het ontwikkelen van een website. Zorg bijvoorbeeld dat knoppen en links ook op tablets te gebruiken zijn.

Samengevat:

  • Gebruik breadcrumbs
  • Voeg een home knop toe aan het menu
  • Zorg dat het duidelijk is op welk onderdeel van de website een bezoeker zich bevindt
  • Maak websites tabletvriendelijk

Tekstuele content

Het belang van een duidelijke tekst is een van de voor de hand liggende tips voor dementievriendelijke websites. Door zo min mogelijk complexe, zeer algemene of dubbelzinnige taal te gebruiken, blijft de rode draad ook voor mensen met dementie te volgen. Een goed praktijkvoorbeeld hiervan is een call to action als ‘Meedoen!’. Voor gebruikers die moeite hebben om verbanden te leggen en niet goed uit de context op kunnen maken wat er wordt bedoeld, is dit een te vage beschrijving van wat er achter de link of knop te verwachten valt. Een goed uitgangspunt is om knoppen te ontwikkelen die, ook voor mensen die de context niet kennen, begrijpelijk te maken.

Daarnaast gelden ook hier de algemene tips voor digitaal toegankelijke teksten: korte alinea’s, een lettertype dat door de gebruiker in grootte aangepast kan worden, geen gebruik van jargon en genoeg witruimte tussen regels in. In de webrichtlijnen van de WCAG staan de specificaties voor deze onderdelen.

Uiteraard is ook het lettertype van tekst op de website van belang. Er wordt aangeraden om san serif lettertypes te gebruiken, omdat letters gemakkelijker van elkaar onderscheiden kunnen worden dan bij serif lettertypes. Probeer je als vormgever ook zo veel mogelijk te beperken tot één lettertype.

Om grote stukken tekst overzichtelijk te houden, kunnen opsommingen na alinea’s gebruikt worden. Een bijkomend voordeel hiervan is dat de website voor iedere bezoeker gestructureerder, duidelijker en overzichtelijker wordt.

Een laatste tip voor tekstuele content is de mogelijkheid om pagina’s te printen. Zeker voor langere, informatieve stukken tekst kan het voor mensen met dementie gemakkelijker zijn om dit van papier te lezen. Maak het gebruikers gemakkelijker door een print icoon toe te voegen en het format van de site aan te passen naar printformaat.

Samengevat:

  • Vermijd complexe, algemene en dubbelzinnige taal
  • Schrijf korte alinea’s, gebruik genoeg witruimte en vermijd jargon
  • Zorg dat de gebruiker de grootte van het lettertype aan kan passen
  • Gebruik serif lettertypes
  • Vat na onderdelen de belangrijkste content samen
  • Maak pagina’s printvriendelijk

Vormgeving

Afhankelijk van de vorm van dementie die mensen hebben, kan een verminderd zicht ook opspelen. Daarom is het van belang om een kleurenpalet waarbij de contrastverhouding tussen tekst en achtergrond minstens 4,5: 1 is. In dit onderdeel van de WCAG lees je meer over advies over contrast.

Een tip die eigenlijk voor alle internetgebruikers zou moeten gelden is: vermijd tekst met een foto of illustratie als achtergrond. Buiten het feit dat tekst moeilijker leesbaar is met een onregelmatige achtergrond, leidt dit de bezoekers onnodig veel af van de daadwerkelijke content van je website.

Afbeeldingen en illustraties laten een website tot leven komen. Vrijwel niemand zit te wachten op eindeloze lappen tekst. Ook voor mensen met dementie kunnen afbeeldingen bijdragen aan een prettige online ervaring. Een vereiste hiervoor is dat afbeeldingen de boodschap van de tekst moeten ondersteunen. De gebruiker mag dus niet worden afgeleid door (onnodige) visuele elementen op de pagina. Hoe meet je dit? De beste manier om erachter te komen of je website dementievriendelijk is, is door deze te laten testen door mensen met dementie. Digitaal Toegankelijk.com helpt organisaties hierbij, door testsessies te houden en testgroepen samen te stellen. Lees hier meer informatie over een website of app laten testen door mensen met dementie.

Het ondertitelen van video’s zou bijna verplicht moeten zijn. De lijst met groepen mensen die hier profijt van hebben is eindeloos. Niet alleen mensen met een auditieve beperking hebben hier baat bij, ook voor mensen met dementie voegt ondertiteling bij video’s ongekende waarde toe. Door mee te kunnen lezen kan een bezoeker makkelijk de aandacht bij de boodschap houden en de rode draad blijven volgen.

De laatste tip van dit artikel heeft betrekking tot podcasts. De populariteit van podcasts is de laatste jaren enorm gestegen. Veel websites plaatsen interviews of stukken tekst ook als auditieve boodschappen op een website, via platforms als Soundcloud. Door een foto van de spreker bij een bericht te plaatsen, is het voor mensen met dementie gemakkelijker om verbanden te leggen en de podcast af te luisteren.

Samengevat:

  • Zorg voor voldoende contrast tussen tekst- en achtergrondkleur
  • Plaats tekst op een effen achtergrond
  • Gebruik alleen afbeeldingen als deze waarde toevoegen
  • Voorzie video’s op je pagina van ondertiteling
  • Plaats een foto van de spreker bij podcasts

Dementievriendelijke websites

Zeker nu heel de wereld is aangewezen op zijn eigen huis en zo min mogelijk bezoek ontvangt, zijn we aangewezen op online middelen om contacten te onderhouden. Dit geldt uiteraard ook voor mensen met dementie. Door bij het ontwikkelen van websites rekening te houden met deze groep, maken we de online wereld een stuk inclusiever.

Digitaal Toegankelijk.com helpt organisaties bij het ontwikkelen van digitaal toegankelijke producten als websites en apps. Lees meer over hoe Digitaal Toegankelijk.com werkt aan een inclusiever internet of neem via onderstaande knop direct contact met ons op.

Maak ook jouw website of app toegankelijk!

We komen graag langs om te bepalen welke stappen jullie kunnen zetten richting een toegankelijk product

Afspraak maken
Vincent van Brakel

Vincent van Brakel onderzoekt voor Digitaal Toegankelijk de toegankelijkheid van websites en apps. Daarnaast schrijft Vincent over alles wat met digitale toegankelijkheid te maken heeft en deelt hij praktische tips op DigitaalToegankelijk.nl.