Het is natuurlijk niet mogelijk om de auto in te stappen of de fiets op te springen als je een ernstige visuele beperking hebt. Ik zeg bewust ‘ernstige visuele beperking’, aangezien er genoeg mensen met een visuele beperking wél zonder hulp kunnen autorijden of fietsen. Maar ik niet. Reizen is van A naar B is dan ook een stuk lastiger, maar… het is niet onmogelijk.
Charissa Kalloe
Op 15-jarige leeftijd raakt Charissa Kalloe visueel beperkt door een tumor. Haar houvast is dan haar motto: als jou iets overkomt waar je niets aan kunt doen, heb je nog altijd de keuze hoe je hiermee omgaat. En bij de pakken neerzitten, is niet waar de gedreven Charissa voor kiest. Al snel ontdekt ze een nieuwe digitale wereld, die de nodige uitdagingen met zich meebrengt. Door hierover te bloggen, werkt ze mee aan toegankelijkheid, om op die manier andere mensen te helpen.
Mijn ervaring met de trein
Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: mijn ervaring met de trein is behoorlijk slecht. Het kost flink wat energie om zelfstandig te reizen met een visuele beperking. En als kers op de taart heeft mijn energiehuishouding door een hypofyse-aandoening ook nog eens flink wat te verduren.
Toch laat ik mij niet graag uit het veld slaan en probeer ik sinds kort weer met de trein te reizen. Heb jij een beperking en wil jij dat ook? Dan zou ik van harte aanbevelen om dit traject eerst samen te oefenen. Dat heb ik in mijn korte tijd als studente zelf ook verscheidene keren gedaan. Toen reisde ik elke dag met de trein en metro op en neer van Hoorn naar Amsterdam.
Op een gegeven moment was ik zelfverzekerd genoeg om deze route alleen af te leggen en dat ging best goed. Op Sloterdijk wist ik blindelings mijn weg te vinden naar de metro. O ja, en ook naar de Starbucks (je las misschien eerder al: ik houd van koffie)!
Maar met alleen de weg vinden ben je er nog niet.
Matige medereizigers
Aangezien er last-minute altijd wat kan veranderen, bijvoorbeeld een vertrektijd of -spoor, sprak ik vaak medereizigers aan. Tot mijn grote verbazing zeiden mensen vaak niets terug. Mijn zelfverzekerdheid kreeg hierdoor wel een lichte deuk.
Na een behoorlijk lange schooldag vond ik het daarnaast wel zo fijn om lekker in de coupé te zitten, in plaats van op die klapstoelen in zo’n tussenruimte. Echter werd mij die mogelijkheid nooit aangeboden, omdat andere reizigers het nodig vonden om snel langs mij heen het vrije plekje, dat ik in de verte zag, in te pikken. ‘Verderop is er nog wel een stoel vrij’, kreeg ik dan te horen. Met veel ongeloof en frustratie liep ik door en op zulke momenten wist ik nooit wat ik moest zeggen.
Mede door dit soort gebeurtenissen, is mijn herinnering aan het openbaar vervoer bepaald minder goed dan hoe Claire het reizen zegt te hebben beleefd.
Wat maakt het reizen lastig?
Liever red ik me dus zonder hulp van mijn medemens. Maar wat maakt het zelfstandig reizen zo moeilijk? Het gaat met name om de oriëntatie op een onbekende plek. Ook kunnen er zich ineens onverwachte situaties voordoen op bekende plaatsen, waardoor het alsnog moeilijk wordt om je goed te oriënteren.
Als ik het zo opschrijf lijkt het peanuts, maar doe maar eens je ogen dicht en probeer je weg maar te vinden op een behoorlijk druk station waar jouw vertrouwde herkenningspunten zijn weggevallen. Op zulke momenten wil ik een beroep doen op mijn niet oplettende, altijd gehaaste, in mijn optiek egoïstische medereizigers.
Bewustwording creëren
Op zaterdag 15 oktober 2022, de jaarlijkse Internationale Dag van de Witte Stok, vestigt de Oogvereniging samen met de NS en ProRail, de aandacht op bewustwording van ziende treinreizigers.
De Oogvereniging roept hierbij visueel beperkte reizigers op, om samen met een goed ziende persoon de reis naar Utrecht Centraal te maken. Je begint buiten het station bij jou in de buurt en de goedziende persoon draagt hierbij een simulatiebril gewapend met een tast stok. Via de geleidelijnen loop je richting de trein. Het lopen met deze hulpmiddelen valt waarschijnlijk op, waardoor je in gesprek kunt komen met medereizigers.
Ik vind dit een ontzettend goed initiatief van de Oogvereniging. Veel reizigers zijn zich waarschijnlijk niet eens bewust dat het voor sommige – en dan spreek ik voor mezelf – visueel beperkte reizigers erg lastig is om de weg te vinden. Als je je dan ook bezwaard voelt om hulp te vragen van je ziende medereizigers, kan het zelfstandig reizen met het OV erg lastig zijn.
