Het is lastig om te schrijven over ‘de dovengemeenschap’. Er bestaan veel verschillende, hechte dovengemeenschappen, die voor doven veel betekenis hebben. Voordat ik kan uitleggen welke dovengemeenschappen er zijn, moet ik eerst iets vertellen over verschillende typen dove mensen, met hun eigen achtergronden en identiteiten.
Claire Meijer
Claire is zelfstandig ondernemer en zet zich met haar bedrijf Klinktprima.nl in voor mensen met een auditieve beperking op de arbeidsmarkt. Ze is zelf doof en woont met haar man en haar zoontje in Helmond.
Verschil tussen vroeg-, laat- en plotsdoven
Vroegdoven zijn vaak bij de geboorte of op jonge leeftijd doof geworden en zijn opgevoed met gebarentaal. Deze groep is meestal al vanaf school gehecht aan een eigen groep, of via een welzijnsstichting of door speciale activiteiten.
Plots- en laatdoven zijn pas op latere leeftijd doof geworden. Ze hebben moeite om mensen te verstaan omdat ze nog niet kunnen liplezen en ze kennen ook geen gebarentaal. Sommige plotsdoven hebben in zeer korte tijd leren liplezen en ondersteunende gebarentaal geleerd, zodat ze goed kunnen communiceren. Omdat ze niet zijn opgegroeid met gebarentaal en andere doven, is het voor hen moeilijker om ‘erbij te horen’. Een andere achtergrond en andere communicatie maken het lastiger om een band op te bouwen met vroegdoven.
Ook bestaan er aparte stichtingen voor plots- en laatdoven, waar deze groep regelmatig met elkaar in gesprek gaat over hun ervaringen en kennis. Ook doen ze leuke activiteiten voor de ontspanning en gezelligheid.
Slechthorenden en cochleaire implantaten
Om het nog ingewikkelder te maken, behoren ook slechthorenden tot de groep mensen met een auditieve beperking, maar daarbinnen is een grote diversiteit. Mensen die zwaarder slechthorend zijn, kunnen zichzelf identificeren met mensen die doof zijn en voelen zich thuis in een dove omgeving. Mensen die lichter slechthorend zijn, vinden elkaar weer in een aparte groep.
Dan zijn er ook mensen die al vroeg, of op latere leeftijd een Cochleair Implantaat (CI) hebben gekregen. Zij zijn vaak doof of zwaar slechthorend, maar met hun CI effectief lichter slechthorend. Toch hebben zij behoefte om in deze apart groep in contact te komen om hun CI-ervaringen en kennis te delen.
Samen sterk
Er bestaan verschillende gemeenschappen voor alle mensen met een auditieve beperking: zoals belangenorganisaties, stichtingen en ook vriendengroepen. Omdat doven en slechthorenden verspreid over Nederland wonen, zijn de groepen vaak regionaal gebonden.
Naast groepen waar mensen met een vergelijkbare beperking elkaar vinden, zijn er ook groepen voor auditieve beperkten in het algemeen. Deze groepen maken zich sterk voor algemene belangen en rechten, de erkenning van de Nederlandse Gebarentaal (NGT), tolkvoorzieningen, audiologische hulpmiddelen (gehoorapparaten, CI), maar ook de plek in de samenleving en deelname in de maatschappij.
Vroeger was het erg lastig voor dove mensen met elkaar in contact te komen, omdat Whatsapp en e-mail nog niet bestonden. Sommigen moesten urenlang reizen voor een dove ontmoetingsdag.
Mijn ervaring met de dovengemeenschap
Aangezien ik niet doof geboren ben, kwam ik pas als kleuter in aanraking met gebarentaal en de dovencultuur. Als vierjarig meisje ben ik naar de dovenschool in Amsterdam gestuurd, waar ik mij een deel van mijn basisschooltijd niet thuis voelde. Ik ben altijd een buitenbeentje geweest, omdat ik in de klas niet geaccepteerd werd vanwege mijn andere culturele achtergrond en opvoeding. Ik ben binnengekomen als verlegen meisje met weinig ervaring met gebarentaal en geen echte dovenidentiteit. Dat had tot gevolg dat ik regelmatig gepest werd. Toen dat te erg werd, ben ik in groep 6/7 uit de klas gehaald en naar een andere groep verplaatst. Toen veranderde alles voor mij, want in de nieuwe klas werd ik geaccepteerd en kreeg ik leuke vriendschappen met enkele dove klasgenootjes.
Pas later, toen ik na mijn opleidingen aan het werk ging, kwam ik in 2006 in contact met Dovenschap, en heb daar veel doven ontmoet. Daar zijn mijn ogen geopend over wat een dovengemeenschap kan betekenen.
Activiteiten voor en door doven
In de jaren daarna ben in de dovengemeenschap actiever geworden. Ik heb veel gedaan voor Grow2Work, een project om de arbeidsmarkt en werkomgeving te verbeteren. Ik kwam live en op Facebook regelmatig in contact met verschillende leeftijdsgroepen en verschillende groepen auditieve beperkten. Door deze ervaringen durfde ik uit mijn comfortzone te stappen, me meer open te stellen en ondernemer te worden.
In mijn vrije tijd ga ik naar Werelddovendag, een belangrijke dag voor alle auditief beperkten. Het is een dag waar duizenden doven en professionals kennis en informatie delen, leuke activiteiten doen en workshops volgen. Ik vind het leuk om rond te kijken, te kletsen met aanwezige doven en professionals van verschillende organisaties.
Sencity is een jaarlijks feest, dat wordt georganiseerd om samen te kunnen genieten van muziek met visuele effecten, trillende dansvloer, food jockeys en geur-DJs. Soms ga ik met dove vrienden, soms met mijn horende man. Ik kan ontzettend genieten van zo’n dag.
Gemixte leef- en werkomgeving
Ik leef voornamelijk in een horende omgeving en ik werk regelmatig met dove collega’s en klanten waar ik me erg prettig voel. Ik ben gewend om in verschillende werelden en culturen op te groeien en kan omgaan met iedereen: doof, slechthorend of horend. Ik heb een gemixte vriendinnenclub, ze zijn allemaal lief en dierbaar.
Voor mij is het onderdeel te zijn van de dovengemeenschap belangrijk. Ik heb een paar dove vriendinnen, maar ik ontmoet ook graag nieuwe dove mensen op een ontmoetingsdag. Ik voel me er geborgen, gehoord en begrepen, en gelijkwaardig aan anderen.
Mijn horende zoon gaat soms mee met mij en hij vindt het erg gezellig op zo’n dag. Hij maakt makkelijk contact met dove mensen omdat hij duidelijk articuleert en zich verstaanbaar kan maken met gebarentaal. Zo leert hij ook nieuwe gebaren en een stukje van de dovencultuur.
