Wanneer je regelmatig gebruikmaakt van een laptop, computer of andere vorm van technologie is de kans groot dat je hebt ervaren dat deze weleens vastloopt, langzamer wordt of zelfs crasht. De boosdoener? In veel gevallen staat er te veel tegelijkertijd open. Of dit nu apps, downloads of diverse programma’s zijn, de capaciteit wordt overvraagd.
Bij ons als mensen werkt dit eigenlijk op een zelfde manier. We hebben een beperkte capaciteit om informatie te verwerken en wanneer die wordt overschreden zullen onze prestaties daaronder leiden. Het wordt bijvoorbeeld moeilijker om je aandacht bij een tekst te houden, informatie te onthouden of te begrijpen wat er nu precies staat.
Om deze reden kan het gebruik van het internet voor mensen met een cognitieve beperking extra uitdagend zijn. Complexe en onoverzichtelijke websites vragen veel van onze informatieverwerkingscapaciteit. En juist daarom speelt UX design een cruciale rol in het cognitief toegankelijk maken van het internet. In deze blog gaan we dieper in op wat cognitieve vaardigheden en een cognitieve beperking zijn en lees je alles over de rol die UX design hierin kan spelen.
Cognitieve vaardigheden
Zonder dat we erbij stilstaan maken we dagelijks in veel verschillende situaties gebruik van onze cognitieve vaardigheden. Cognitieve vaardigheden zijn de mentale capaciteiten die we gebruiken om te leren, te denken, te redeneren, te onthouden en problemen op te lossen.
Ze zijn onmisbaar voor het verwerken van informatie, het maken van beslissingen en het interactief kunnen functioneren in onze omgeving. Om te begrijpen hoe UX design kan helpen bij het verminderen van de belasting van onze cognitieve vaardigheden is het essentieel om de belangrijkste cognitieve functies te kennen:
-
- Aandacht: Dit is het vermogen om te focussen op een specifieke taak, en te negeren wat irrelevant is. Aandacht speelt een belangrijke rol bij het leren, het volgen van instructies en het voltooien van taken.
- Geheugen: Hieronder valt het korte- en langetermijngeheugen. Het korte-termijngeheugen helpt ons om informatie vast te houden gedurende een korte periode, terwijl het langetermijngeheugen informatie voor een langere periode opslaat en weer terug kan halen.
- Inschatting: Dit is het vermogen om te voorspellen, te plannen en de gevolgen van handelingen in te schatten.
- Taalvaardigheid: Het vermogen om gesproken en geschreven taal te herkennen, begrijpen en te gebruiken.
- Ruimtelijke perceptie: Dit is het vermogen om de relatie en positie van objecten in ruimte te begrijpen. Het helpt bijvoorbeeld bij navigeren en oriënteren.
- Executieve vaardigheden: Onder executieve vaardigheden vallen bijvoorbeeld plannen, initiëren, organiseren, doelgericht doorzettingsvermogen en flexibiliteit bij verandering.
- Logica en redeneren: Dit is het vermogen om een reeks informatie te analyseren, patronen en verbanden te herkennen, conclusies te trekken en voorspellingen te doen.
Cognitieve beperkingen
Bij een cognitieve stoornis is er een beperking in één of meerdere cognitieve vaardigheden. Dit kan aangeboren zijn, of op latere leeftijd zijn ontstaan bijvoorbeeld als gevolg van een aandoening.
Daarnaast kan een cognitieve beperking tijdelijk zijn en weer overgaan, maar het kan ook zijn dat het blijvend is. Cognitieve beperkingen kunnen alledaagse vanzelfsprekende taken een stuk lastiger maken. Enkele voorbeelden van cognitieve stoornissen zijn:
- ADHD: Mensen met ADHD hebben moeite met concentratie en aandacht. Ze kunnen snel afgeleid zijn en moeite hebben om taken af te ronden.
- Dementie: Dit is een groep aandoeningen die het geheugen, taal, probleemoplossende vaardigheden en andere cognitieve vaardigheden aantasten.
- Leerstoornissen: Dit zijn neurologische aandoeningen die de vaardigheid om te leren belemmeren. Dyslexie (een stoornis die lezen en taalvaardigheid beïnvloedt) en dyscalculie (een stoornis die het begrip van getallen en wiskunde beïnvloedt) zijn hier voorbeelden van.
- Autisme Spectrum Stoornis (ASS): Personen met ASS hebben vaak moeite met sociale interactie en communicatie. Ze kunnen ook herhalende gedragspatronen vertonen en moeite hebben met verandering.
- Traumatisch hersenletsel (TBI): Een TBI kan leiden tot verschillende cognitieve beperkingen zoals problemen met het geheugen, aandacht, plannen en organiseren, en taalvaardigheden.
De rol van UX Design
Cognitieve beperkingen kunnen van persoon tot persoon variëren in ernst en in hoe het zich uit. Om mensen met een cognitieve beperking te ondersteunen bij het gebruik van het internet speelt UX Design een cruciale rol. Efficiënt design kan ervoor zorgen dat de cognitieve capaciteiten van de paginabezoekers aanzienlijk minder belast worden.
Op die manier wordt de pagina cognitief toegankelijker en dat zorgt voor een win-win situatie. Zo is het voor de bezoekers van de site makkelijker, en dus fijner, om de informatie van de site te bekijken, interpreteren en te beoordelen. Voor de eigenaar van de site heeft dit als bijkomend voordeel dat de informatie beter wordt verwerkt en onthouden door de doelgroep.
Daarnaast draait cognitieve toegankelijkheid om meer dan het ondersteunen van mensen die informatie op een andere manier verwerken. Zoals eerder beschreven, maakt iedereen dagelijks gebruik van verschillende cognitieve vaardigheden.
Door een website efficiënt vorm te geven bespaart dit iedere bezoeker mentale energie. Een efficiënt ontworpen pagina helpt in situaties waarin mensen niet 100% van hun mentale capaciteiten kunnen benutten. Denk bijvoorbeeld aan slaaptekort, hoofdpijn, of multitasken.
Effectief UX Design
Het ontwerp van een website is doorslaggevend in de belasting van onze mentale capaciteiten. Maar hoe ziet effectief UX Design er precies uit? Welke vuistregels kun je aanhouden om ervoor te zorgen dat er niet te veel gevraagd wordt van de cognitieve vaardigheden?
Zoals eerder beschreven zijn er veel verschillende cognitieve vaardigheden. Voor elk van deze vaardigheden zijn er elementen die kunnen worden toegepast om drempels te verlagen en toegankelijkheid te verhogen. We geven een aantal voorbeelden.
Aandacht
De aandacht van bezoekers van de pagina kun je met behulp van verschillende keuzes in het design niet alleen verhogen, maar ook vasthouden en zelfs terug te winnen. Enkele praktische tips:
- Maak de belangrijkste informatie op de pagina het makkelijkst zichtbaar.
- Toon alleen die informatie die de bezoeker op dat moment nodig heeft.
- Minimaliseer mogelijke afleidingen: geef bezoekers bijvoorbeeld de mogelijkheid om te filteren. Zo kunnen zij de informatie die zij niet nodig hebben onzichtbaar maken en de aandacht houden bij de relevante informatie.
Geheugen
Hoe ouder we worden, hoe groter de kans is dat het geheugen beperkt raakt. Juist daarom is het van belang om deze vaardigheid in gedachten te houden bij het ontwerp van een webpagina. Tips om het geheugen te ondersteunen bij het vormgeven van een website zijn:
- Bied alternatieve gebruikersauthenticatiemethoden aan. Bied ten minste één methode aan die niet afhankelijk is van het onthouden van letters, cijfers en andere tekens. Deze zijn vaak lastig te onthouden.
- Sta kopieer- en plakfuncties toe vanuit wachtwoordbeheersoftware.
- Ondersteun het langetermijngeheugen bijvoorbeeld doormiddel van automatisch invullen van gegevens.
- Wees consistent: een duidelijke en consistente lay-out helpt bezoekers patronen te herkennen en te begrijpen hoe ze door de website kunnen navigeren.
- Geef bezoekers de optie om “terug te gaan” naar een vorige stap.
Taalvaardigheid
Om de website begrijpelijk te maken voor alle bezoekers, is taalgebruik dat begrijpelijk en makkelijk te verwerken is, essentieel. Enkele tips om taal zo eenvoudig mogelijk te houden:
- Gebruik geen ingewikkelde vaktermen.
- Gebruik korte, simpele woorden.
- Vermijd lange en complexe zinnen.
- Vermijd het gebruik van afkortingen.
- Schrijf in de tegenwoordige tijd.
- Gebruik correcte grammatica en spelling.
Verder kunnen hulpmiddelen worden ingezet, zoals tekst-naar-spraak tools en de mogelijkheid om tekstgrootte en contrast aan te passen. Dit maakt de toegang tot geschreven informatie makkelijker en stelt bezoekers in staat om de interface aan hun behoeften aan te passen.
Cognitief toegankelijk
Kortom, de vormgeving van een website kan de internetervaring van mensen met cognitieve beperkingen aanzienlijk beïnvloeden. Door UX design op de juiste manier te implementeren, kunnen we de belasting van deze cognitieve capaciteiten verminderen en zo het internet toegankelijker maken. Hierbij is het van belang om de aandacht van gebruikers te sturen en vast te houden, het geheugen te ondersteunen, en taalgebruik zo duidelijk en eenvoudig mogelijk te houden.
Bovendien is dit niet alleen gunstig voor mensen met een cognitieve beperking. Iedereen maakt gebruik van cognitieve vaardigheden en elke websitebezoeker kan profiteren van een ontwerp dat mentale energie bespaart, vooral in situaties waarin ze niet 100% van hun mentale capaciteiten kunnen benutten.
