Informatie over wet- en regelgeving heeft niet het meest toegankelijke karakter. Digitaal Toegankelijk.nl denkt graag mee met organisaties om tot oplossingen voor digitale toegankelijkheid te komen. De verplichtingen op het gebied van digitale toegankelijkheid zijn vaak in beperkte mate bekend bij werknemers van overheidsorganisaties. Op deze pagina vind je een overzicht van de huidige wettelijke verplichtingen rondom digitale toegankelijkheid.
Voor welke organisaties is digitale toegankelijkheid verplicht?
Het Tijdelijk besluit digitale toegankelijkheid verplicht overheidsinstellingen om te voldoen aan de webrichtlijnen van de WCAG. Onder deze instellingen vallen staats-, regionale of lokale overheidsinstanties en publiekrechtelijke instellingen. Onder publiekrechtelijke instellingen worden organisaties verstaan die zijn opgericht ten behoeve van het algemeen belang. Overige (commerciële) organisaties zijn op dit moment niet verplicht om aan de criteria te voldoen.
Daar komt echter wel verandering in in 2025, met de European Accessibility Act. Deze wetgeving bepaalt dat onder andere geldautomaten, financiële diensten en e-commerce-bedrijven vanaf dat moment digitaal toegankelijk moeten zijn.
Wat is er verplicht voor websites?
De criteria verschillen per digitaal product. Op dit moment moeten alle overheidswebsites digitaal toegankelijk zijn. Dit houdt in dat deze websites moeten voldoen aan de webrichtlijnen WCAG 2.1 niveau AA. Organisaties moeten in staat zijn om aan te tonen dat hun website(s) voldoen aan deze richtlijnen.
Daarnaast is het verplicht om een toegankelijkheidsverklaring op de website te publiceren. In deze verklaring staat ten eerste de mate waarin de website toegankelijk is en daarnaast bevat het een planning met daarin de stappen die de organisatie neemt om de toegankelijkheid van de website te verbeteren.
Wat is er verplicht voor mobiele applicaties?
Vanaf 23 juni 2021 moeten mobiele applicaties van overheidsinstanties aan de toegankelijkheidseisen WCAG 2.1 niveau AA voldoen. in het Tijdelijke besluit digitale toegankelijkheid is langer de tijd gegeven om apps van overheidsorganisaties te optimaliseren. Lees hier meer over het toegankelijk maken van mobiele applicaties.
Wat is er verplicht voor intranetten?
Het is niet het meest voor de hand liggende digitale product, maar wel veelvuldig gebruikt door overheden: intranet. Ook intranetten van overheidsinstellingen moeten voldoen aan de toegankelijkheidseisen WCAG 2.1 niveau AA. Lees hier meer over de digitale toegankelijkheid van intranetten.
Wat hebben stichtingen, eenmanszaken en multinationals gemeen? Vrijwel iedere organisatie doet aan externe communicatie om nieuwe klanten, donateurs of doelgroepen aan te trekken. Maar waarom zou je de grootte van de potentiële doelgroep beperken door content te creëren die niet toegankelijk is? Nederland kent zo’n 4 miljoen mensen met een beperking, hoe optimaliseer je externe communicatie voor deze groep?
Eerder schreven we al praktisch tips over toegankelijke websites, webshops en apps. In dit artikel lees je praktische tips voor toegankelijke social media content.
Alternatieve beschrijvingen
De gemiddelde social media gebruiker ziet tientallen berichten per ‘scroll-sessie’ voorbij komen. Hoe zorg je ervoor dat jouw bericht eruit springt tussen al die anderen? Het gebruik van bijzondere afbeeldingen kan ervoor zorgen dat jouw post opvalt. Maar hoe zorg je dat iedereen uit je doelgroep jouw afbeelding daadwerkelijk kan ‘zien’?
Social media gebruikers met een visuele beperking zijn vaak afhankelijk van schermlezers, die de inhoud van het scherm aan de gebruiker oplezen. Een bekend voorbeeld hiervan is Apple’s VoiceOver. Tekstuele inhoud wordt voorgelezen via deze software, maar schermlezers kunnen geen afbeeldingen ‘lezen’. Om afbeeldingen leesbaar te maken wordt een alternatieve beschrijving toegevoegd aan afbeeldingen. Hierin staat een korte beschrijving van de afbeelding. In dit artikel lees je tips voor het schrijven van alternatieve beschrijvingen.
1.1 Alternatieve beschrijving toevoegen op Facebook
Visuele content kan op Facebook eenvoudig worden voorzien van een alternatieve beschrijving. Wanneer je een foto upload kun je klikken op ‘Bewerken’. Na deze actie komt de door Facebook automatisch gegenereerde alternatieve beschrijving te voorschijn. Deze kun je vervolgens zelf aanpassen met de knop ‘Gegenereerde alt-tekst overschrijven’.
Ook voor bestaande foto’s is het mogelijk om een alternatieve beschrijving toe te voegen. Als de foto geopend is kun je via het ‘drie bolletjes menu’ klikken op ‘Alt-tekst wijzigen’. Vervolgens zijn dezelfde stappen mogelijk als nieuwe foto’s toegewezen krijgen.
1.2 Alternatieve beschrijving toevoegen op Instagram
De stappen voor het toevoegen van een alternatieve beschrijving aan foto’s op Instagram zijn vergelijkbaar met hoe het werkt op Facebook. Bij nieuwe foto’s kunnen gebruikers na het kiezen van een filter klikken op ‘Geavanceerde instellingen’ onderaan het scherm. Hier verschijnt de optie ‘Alternatieve tekst schrijven’.
Ook op Instagram is het mogelijk om bestaande foto’s te voorzien van een alternatieve beschrijving. Dit doe je door naar een foto te gaan, te klikken op het ‘drie bolletjes menu’, te klikken op ‘Bewerken’ en vervolgens ‘Alternatieve tekst bewerken’ te selecteren.
1.3 Alternatieve beschrijvingen toevoegen op LinkedIn
Ook op het zakelijke sociale platform kunnen gebruikers toegankelijke foto’s uploaden. Dit kan (bij de desktop versie) via het bewerken van foto’s. Bij nieuwe foto’s verschijnt de knop ‘Alternatieve tekst toevoegen’ bij in uploaden van de foto. Voor bestaande foto’s wordt deze optie vanzelf getoond wanneer een foto bewerkt wordt.
Het plaatsen van de juiste alternatieve beschrijvingen helpt om social media content toegankelijker te maken voor schermlezers. Ook op andere vlakken kan er winst behaald worden voor gebruikers van schermlezers. Lees in dit artikel meer over het optimaliseren van content voor schermlezers.
Emoji’s als gesproken tekst
Wist je dat het gebruik van emoji’s ontzettend irritant kan zijn voor gebruikers van voorleessoftware? Het zit namelijk zo: iedere emoji heeft een eigen naam. Schermlezers lezen deze naam op, waardoor de gebruiker weet welke emoji er wordt gebruikt.
Mooi systeem, maar in de praktijk werkt het niet altijd even goed. Social media (en WhatsApp)gebruikers plaatsen vaak meerdere emoji’s achter elkaar. Schermlezers vertellen de gebruiker dan braaf vijf keer achter elkaar ‘lachende drol’. Hoe dit in de praktijk werkt, zie je in onderstaande video.
Video’s op social media
Social media gebruikers met een auditieve handicap krijgen van de boodschap van video’s zonder ondertiteling vaak niet mee. Door ondertiteling toe te voegen aan video’s, animaties en interviews, zorg je ervoor dat jouw social media content veel inclusiever wordt. Het zou vanzelfsprekend moeten zijn, maar dat is het helaas nog niet.
Ondertiteling toevoegen aan video’s hoeft niet ingewikkeld te zijn. In korte video’s is het handmatig uitschrijven van tekst vaak geen probleem, maar voor langere video’s kan dit een pittige klus worden. Gelukkig bestaat er ook voor deze klus automatische software. In dit artikel schreven we over de mogelijkheden voor automatische ondertiteling onder video’s.
Niet elke vorm van ondertiteling wordt door doven en slechthorende hetzelfde ervaren. Claire schreef in haar artikel ‘De digitale (on)toegankelijkheid van ondertiteling’ hoe zij verschillende soorten ondertiteling ervaart.
Tekst in afbeeldingen
Afbeeldingen worden op social media niet alleen gebruikt om de aandacht van gebruikers te trekken. Handige visuele content, zoals infographics, kunnen ook gebruikt worden om complexere boodschappen eenvoudiger over te brengen. Handig voor mensen zonder visuele beperking, maar alle informatie in een infographic is vaak niet gemakkelijk om te zetten in een korte alternatieve beschrijving.
Er zijn meerdere oplossingen voor dit probleem. Indien de tekst in de afbeelding niet onoverzichtelijk wordt, kan deze ook in de tekst van het social media bericht geplaatst worden. Voor langere en gecompliceerdere teksten is dit niet zo simpel. De eenvoudigste oplossing is om in de post een link te plaatsen naar een website waar de tekst overzichtelijk en toegankelijk wordt weergegeven. In het voorbeeld hieronder is te zien hoe de Rijksoverheid dit probleem oplost. Ze leggen in infographics op hun LinkedIn uit wat de regels zijn omtrent winkelen, maar linken daarnaast netjes naar een pagina waar alle informatie ook nog eens helder is uitgeschreven in bullets.
Op LinkedIn heeft de Rijksoverheid een bericht geplaatst met verschillende infographics over winkelen op afspraak.
In de LinkedIn post wordt gelinkt naar een webpagina met daarop alle informatie nog eens helder weergegeven in bullets.
Contact opnemen
Social media worden niet alleen ingezet om je publiek te vergroten. Het is voor organisaties ook eenvoudiger om het gesprek met de doelgroep aan te gaan. Via Direct Messages (DM’s) kan er snel en gemakkelijk contact worden gelegd. Maar, niet voor iedereen zijn deze opties (makkelijk) te gebruiken. Zorg er dus altijd voor dat er naast een e-mailadres, ook een telefoonnummer vindbaar is waar gebruikers jou op kunnen bereiken.
De sociale media platformen hebben dit overigens zelf ook door. Zo is het op Instagram, Facebook en LinkedIn mogelijk om spraakberichten naar anderen te versturen.
Digitale toegankelijkheid is een ontzettend gecompliceerd vak. Juist omdat het volledig op mensen gericht is, is er geen one-size-fits-all methode. Marrit vertelt in haar artikel ‘Doe mij maar geen spraakberichten’ wanneer gesproken berichten wel uitkomen, en wanneer ze liever geschreven berichten krijgt.
Toegankelijk adverteren op social media
Iedere social media gebruiker kan je vertellen dat er niet alleen ‘organische’ berichten in zijn of haar feed verschijnen. Marketeers gebruiken social media graag om gerichte advertenties te plaatsen. Voor dit soort advertenties gelden specifieke do’s en don’ts op het gebied van toegankelijkheid. Wat deze precies zijn lees je op de pagina ‘Hoe maak ik een digitaal toegankelijke advertentie voor Google, Facebook en Instagram’.
Het volledig toegankelijk maken van het internet en online producten vereist samenwerking. Niemand is in staat om deze immense klus alleen te klaren. Gelukkig hoeft dit ook niet. Wereldwijd wordt kennis gedeeld om gezamenlijk tot de beste oplossing te komen. Een goed voorbeeld hiervan is de initiator van digitale toegankelijkheid; de World Wide Web Consortium (W3C).
Deze internationale gemeenschap bestaat uit vrijwilligers, werknemers en adviseurs uit de hele wereld die samen de webstandaarden voor het internet ontwerpen, zoals HTML, XHTML, XML, CSS en de Web Content Accessibility Guidelines, de richtlijnen rondom digitale toegankelijkheid.
Wereldwijd wordt collectief gewerkt aan een inclusiever internet. Ook de Europese Commissie doet dit op verschillende manieren. In dit artikel lees je meer over de rol die Europa heeft bij het creëren van een toegankelijker internet.
Europese wetgeving op het gebied van digitale toegankelijkheid
De wetgeving van de Europese Unie (EU) met betrekking tot digitale toegankelijkheid vindt zijn oorsprong in de Convention on the Rights of Persons with Disabilities (UNCRPD) van de Verenigde Naties (VN). In artikel 9 van deze conventie is afgesproken dat lidstaten van de Europese Unie de juiste maatregelen treffen om ervoor te zorgen dat mensen met een beperking op een gelijke basis kunnen deelnemen aan de samenleving als mensen zonder beperking. En aangezien het internet een belangrijk onderdeel is van de samenleving, geldt die gelijke basis ook hier.
Aangezien ‘Gelijk meedoen’ een nogal breed begrip is, zijn er initiatieven gestart om concretere richtlijnen op te stellen. De Web Accessibility Directive van 2016 is hier een goed voorbeeld van. In dit initiatief is opgenomen dat websites en apps van overheden uit heel de EU voldoen aan de volgend eisen:
Websites en apps moeten hun gebruikers de mogelijkheid geven om feedback achter te laten op het moment dat ze toegankelijkheidsproblemen op de website of app tegenkomen.
Lidstaten moeten regelmatig de websites en apps van organisaties uit de publieke sector monitoren en verslag uitbrengen over de resultaten.
Gelukkig werkt de Europese Unie op meerdere manieren aan een toegankelijker Europa. Naast wet- en regelgeving wordt er ook Europees geld geïnvesteerd in innovatieve projecten die streven naar meer mogelijkheden voor mensen met beperkingen. De Europese Commissie financiert projecten die gericht zijn op zowel mensen met een fysieke- als een cognitieve beperking. Centraal in dit project staat digitale inclusiviteit.
Initiatieven voor mensen met auditieve of visuele beperkingen
1. BlindPAD
Braille is een speciaal voor blinden ontwikkeld lees- en schrijfalfabet. Teksten worden omgezet in stippen, waardoor geschreven boodschappen ook voor mensen zonder zicht begrepen kunnen worden. Dit zal waarschijnlijk geen onbekende techniek zijn. Wat voor mij verrassender was, was het feit dat er geen alternatief voor braille bestaat in de grafische communicatie.
Bron foto: Techcrunch
Want hoe leren blinde en slechtziende kinderen bijvoorbeeld wiskundige vormen? Om dit probleem op te lossen, is door een team van specialisten gewerkt aan BlindPAD: een handige tool die grafische informatie omzet naar begrijpelijke informatie voor blinden en slechtzienden. De hardware bestaat uit een vierkante doos met 192 pinnen. Deze pinnen worden door software bestuurd, zodat ze visuele boodschappen over kunnen brengen.
De Europese Unie heeft het prototype – dat een succes bleek – gefinancierd. In de toekomst hopen de mensen achter BlindPAD dat de hardware in scholen, bij rehabilitatie en bij mensen thuis kan worden ingezet.
Financiering: €1.999.999,-
2. SUITCEYES
Het doel van SUITCEYES is het verbeteren van de onafhankelijkheid van mensen die doofblind zijn. Doofblindheid is wanneer een visuele beperking samengaat met ernstige gehoorproblemen.
Voor mensen die doofblind zijn is SUITCEYES ontwikkeld. Het product is draagbare hardware die op het bovenlichaam gedragen wordt. Het prototype is gericht op het verbreden van de omgeving, het vergroten van de communicatiemogelijkheden en het verbeteren van de interactiviteit van doofblinden.
Financiering: € 2.359.963,-
3. ABBI
Een ander innovatief product gericht op het verbeteren van de interactiemogelijkheden van blinden is ABBI. Dit project werkt aan een product dat als een armband gedragen kan worden. De armband geeft de gebruiker auditieve informatie over de omgeving en het eigen lichaam. Hierdoor is de gebruiker in staat om een beter beeld te krijgen van wat er in de directe omgeving gebeurt. Nog belangrijker: het verkleint het risico om buitengesloten te worden.
Financiering: €1.849.995,-
Initiatieven voor mensen met cognitieve beperkingen
1. GABLE
Voor mensen met Cerebrale Parece, de medische term voor een hersenbeschadiging, kunnen alledaagse activiteiten al een obstakel zijn. GABLE heeft als doel om motorische vaardigheden en de hand-oog coördinatie van mensen met hersenbeschadiging te verbeteren. Dat doen ze door middel van een social platform vol met gepersonaliseerde en multiplayer games. Via GABLE kunnen gebruikers online spelen met mensen met een hersenbeschadiging vanuit heel de wereld. Digitale inclusiviteit én verbinding op z’n best!
Financiering: €997.767,50
2. DE-ENIGMA
Sociale robots worden in de wetenschap veel ingezet om tot innovatieve sociale oplossingen te komen. Denk bijvoorbeeld aan sociale robots die eenzame ouderen gezelschap houden en helpen om de cognitieve vaardigheden scherp te houden. Een innovatieve toepassing van social robots is terug te vinden in de oplossing voor kinderen met autisme van DE-ENIGMA.
Mensen met autisme kunnen zich niet verplaatsen in anderen zoals mensen zonder autisme dat kunnen. Zeker voor kinderen is het moeilijk om te begrijpen wat anderen denken. De robot assistent van DE-ENIGMA helpt kinderen om zich meer in te leven in anderen. Dat doet hij door de kinderen te helpen om verschillende emoties en gezichtsuitdrukkingen te herkennen. Deze vaardigheden kunnen de kinderen later toepassen in interpersoonlijk contact.
Financiering: €3.904.187,75
3. FocusLocus
Ongeveer 7% van de bevolking heeft door ADHD moeite met leren, gedragsproblemen en voelt zich door de beperking buitengesloten. Het FocusLocus project helpt kinderen om de gevolgen van het leven met ADHD te begrijpen en ermee om te leren gaan, wat moet resulteren in zo min mogelijk sociale exclusie.
FocusLocus bereikt dit door kinderen spelenderwijs te laten leren middels gamificatie, waarbij gewerkt wordt aan cognitieve trainingsmethoden die hen helpen om hun mentale en motorische vaardigheden te verbeteren. FocusLocus heeft de software REEFOCUS ontwikkeld, waarmee kinderen online hun cognitieve vaardigheden verbeteren. De oplossing wordt geroemd om de lage kosten, de afwezigheid van bijwerkingen en de aantrekkelijkheid voor kinderen.
Financiering: €999.562.50
Innovatieve oplossingen van Nederlandse bodem
Ook in Nederland bevinden zich noemenswaardige projecten. Eerder spraken wij bijvoorbeeld met Envision, het bedrijf dat artificial intelligence inzet om blinden en slechtzienden te helpen met zien, lezen en het ervaren van de wereld. De Haagse startup stelt blinde gebruikers in staat om hun omgeving te ‘zien’.
Niet alle projecten zijn gericht op de eindgebruikers: mensen met een beperking. Andere technieken stellen juist marketeers en webdevelopers in staat om gemakkelijk hun website digitaal toegankelijk te maken. Neem bijvoorbeeld de Nederlandse startup Aally. Dit bedrijf helpt bedrijven en organisaties om ervoor te zorgen dat hun online omgevingen ook door blinden en slechtzienden gebruikt kunnen worden.
Vraag een willekeurig persoon die ‘iets met digitale toegankelijkheid’ gedaan heeft wat er precies belangrijk is op dit gebied en de kans is groot dat ‘alternatieve beschrijvingen van afbeeldingen’ wordt genoemd. Een alternatieve beschrijving, of alt-tekst, voeg je toe aan een afbeelding. Die tekst wordt voorgelezen door screenreaders, zodat ook blinden en slechtzienden weten wat er op de afbeelding of illustratie te zien is. Ook wordt de tekst getoond op het moment dat de afbeelding niet kan worden weergegeven en helpt het de zoekmachines de afbeelding te begrijpen.
Meest bekende webrichtlijn
Van alle webrichtlijnen rondom toegankelijkheid, is het gebruik van alt-teksten één van de meest bekende. Het profijt voor gebruikers is hoog, de teksten zijn relatief eenvoudig toe te voegen en de fout wordt door automatische tests van toegankelijkheidssoftware snel opgepikt. Ook in de onderzoeken van Digitaal Toegankelijk.nl worden alternatieve beschrijven standaard meegenomen. Het is daarom niet gek dat het hanteren van alternatieve tekst voor afbeeldingen als eerste onderdeel van de webrichtlijnen is opgenomen, criterium 1.1.1.
Maar, wat is eigenlijk een goede alternatieve beschrijving van afbeeldingen? Doe je er goed aan om uitgebreid te beschrijven wat er op de afbeelding te zien is, of kan je dit beter bondig beschrijven? Ik zocht het voor Digitaal Toegankelijk.nl uit, aan de hand van de WCAG en met hulp van gebruikers van schermlezers.
Wat zegt de WCAG?
Als richtlijn voor digitale toegankelijkheid heeft het World Wide Web Consortium (W3C) de Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) opgesteld. Hierin staat per onderdeel van online producten specifiek wat webontwikkelaars kunnen doen om een toegankelijk product neer te zetten.
In de beschrijving van WCAG 1.1.1, het onderdeel over dit onderwerp, wordt het volgende aangeraden:
Informatieve afbeeldingen: houd het voor afbeeldingen die op een grafische wijze de tekst of het concept van de pagina ondersteunen kort. Zorg voor een beknopte beschrijving van de essentie van de afbeelding.
Decoratieve afbeeldingen: voor afbeeldingen die alleen maar decoratief zijn wordt aangeraden om de alternatieve beschrijvingen leeg te laten (alt=” “). Ook voor spacers, pictogrammen en CAPTCHA-afbeeldingen gaat dit principe op.
Functionele afbeeldingen: afbeeldingen met een functie, zoals knoppen of een afbeelding die als link gebruikt wordt, moeten worden voorzien van een beschrijving van de functie van de afbeelding. Een voorbeeld is het icoon van een printer op websites (alt=”print pagina”).
Afbeeldingen van tekst: tekst in afbeeldingen wordt afgeraden. Indien toch noodzakelijk is het van belang om de boodschap als alternatieve tekst bij de afbeelding te plaatsen.
Complexe afbeeldingen: voorbeelden van complexe afbeeldingen zijn grafieken en diagrammen. Voor deze illustraties is een volledige beschrijving belangrijk. Deze mag best aan de lange kant zijn.
Groepen afbeeldingen: voor losse afbeeldingen die tot een groep behoren geldt dat iedere alternatieve beschrijving informatie over de hele groep moet geven.
Onvoldoende, voldoende en goed
Omdat het interpreteren van alternatieve beschrijvingen mensenwerk blijft, bestaat er niet zoiets als ‘de perfecte beschrijving’. De mate van informatie die mensen nodig hebben of prefereren om een concept te begrijpen, verschilt uiteraard. Wel kunnen alternatieve beschrijvingen opgedeeld worden in de categorieën onvoldoende, voldoende en goed. De onderstaande twee voorbeelden maken duidelijk welke soorten beschrijvingen in welke categorie vallen.
Bovenstaande kop soep is meer dan alleen ‘tomatensoep’, door meer te vertellen over de context van de soep wordt de sfeer van de foto ook beter overgebracht.
Voorbeeld 2
Onvoldoende: alt=” ”
Voldoende: alt=”logo”
Goed: alt=”Digitaal Toegankelijk home”
Voor websites is het gebruikelijk om in de linkerbovenhoek het logo van de website te plaatsen, met een hyperlink naar de homepage. Door de naam van de website te plaatsen én het doel van de hyperlink, is het voor mensen die gebruik maken van een schermlezer ook direct duidelijk waar zij mee te maken hebben.
Een goede alternatieve beschrijving
Bij het opstellen van een alternatieve beschrijving komt meer kijken dan je wellicht zou denken. De volgende punten helpen je hopelijk op weg om zelf alternatieve beschrijvingen met toegevoegde waarde te schrijven:
Een alternatieve beschrijving is een vervanging voor een afbeelding, geen toevoeging.
Houd het beknopt, maar wel begrijpelijk genoeg.
Zie de alternatieve beschrijving niet als mogelijkheid voor het plaatsen van extra zoekwoorden ter verbetering van de zoekmachine-optimalisatie van de pagina. Voor Google en andere zoekmachines geldt: wat goed is voor digitale toegankelijkheid is goed voor SEO.
Voeg óók alternatieve beschrijvingen toe aan andere media-elementen, zoals audio en video.
Geef een beschrijving mee aan interactieve elementen, zoals knoppen.
In maart gaan we allemaal weer naar de stembus. Dit jaar vindt de campagnevoering meer dan ooit online plaats, aangezien Covid-19 het houden van bijeenkomsten, of anderszins fysiek werven, onmogelijk maakt. Iedereen met de Nederlandse nationaliteit heeft kiesrecht, het recht om te stemmen op de partij die zijn of haar belangen volgens hem of haar het beste vertegenwoordigd. Dus ook de ruim 4 miljoen mensen met een beperking.
Websites van politieke partijen
Eerder onderzoek wijst uit dat een groot deel van de (semi-)overheidswebsites niet voor alle gebruikers toegankelijk is. Hoe zit dat met de digitale toegankelijkheid van Nederlandse politieke partijen? Politieke partijen gebruiken hun website vooral om hun partijprogramma te verspreiden en standpunten toe te lichten. Op deze manier raakt de kiezer bekend met de idealen van een partij, waardoor je een gefundeerde beslissing kan nemen.
Maar kunnen deze sites door alle Nederlanders bezocht en begrepen worden? Of: in hoeverre kun je – wanneer je een beperking hebt – de verkiezingsprogramma’s doornemen, de standpunten bekijken of misschien zelfs een donatie uitbrengen?
Samenvatting & Conclusie
Verschillende partijen hebben zichtbaar tijd besteed aan de toegankelijkheid van de website. Zo heeft de website van de SGP een ingebouwde tool om de tekst te vergroten, bieden het CDA en GroenLinks extra mogelijkheden voor gebruikers van een toetsenbord en hebben GroenLinks en de PvdD het partijcongres in gebarentaal op hun YouTube kanaal geplaatst.
Echter lijkt het alsof deze tijd is geïnvesteerd zonder enige specialistische kennis en zonder dat men de websites heeft laten testen door mensen met een functiebeperking.
De basis van de meeste websites is zeer slecht toegankelijk. Zo mist vaak de ondertiteling bij video’s, zijn er geen alternatieve-teksten bij afbeeldingen, zijn pdf-documenten (bijv. het verkiezingsprogramma) niet toegankelijk en zijn de websites slecht te navigeren met het toetsenbord.
Lastig navigeren met toetsenbord Meerdere websites uit de test waren niet of nauwelijks bruikbaar wanneer alleen het toetsenbord werd gebruikt.
Missende toegankelijkheidsverklaringen Geen van de websites heeft een toegankelijkheidsverklaring gepubliceerd, terwijl dit sinds 23 september 2020 voor (semi-)overheidswebsites toch echt verplicht is gesteld vanuit de overheid, dit voelt wat hypocriet.
Toegankelijkheid video’s Ook in de ondertiteling van video’s schieten bijna alle partijen tekort. Er is geen enkele partij wiens video’s allemaal ondertiteld zijn. Alleen één video van GroenLinks en één van de Partij voor de Dieren werd voorzien van een gebarentolk. Verder heeft geen enkele partij hieraan voldaan.
Zonde, want dit betekent niet alleen dat de bezoekers die de website niet kunnen gebruiken niet de standpunten van de partij kunnen zien, ze kunnen ook geen donatie voor de partij achterlaten.
Verkiezingsprogramma’s in PDF Bijna alle partijen bieden het verkiezingsprogramma in PDF-vorm aan. Geen van deze PDF’s zijn echter toegankelijk. Alternatieve teksten voor afbeeldingen missen, pagina-titels missen, soms is een verkeerde taal ingesteld voor het document en sommigen zijn verkeerd gecodeerd. Sommige partijen bieden wel netjes het verkiezingsprogramma als een webpagina aan.
Handreiking
Wij vinden het van fundamenteel belang dat de websites van politieke partijen toegankelijk zijn. Daarom bieden wij alle politieke partijen een gratis kennissessie aan om ervoor te zorgen dat de grootste obstakels voor mensen met een functiebeperking opgelost kunnen worden. Dit doen wij zonder politieke voorkeur, iedereen is welkom. Politiek partijen die hier gebruik van willen maken, kunnen ons dit laten weten door te mailen naar [email protected].
De onderzochte criteria
De websites van de politieke partijen zijn getest aan de hand van een aantal van de belangrijkste richtlijnen uit de WCAG webrichtlijnen. Wanneer niet aan deze richtlijnen wordt voldaan, is het voor sommige bezoekers niet mogelijk om de website te gebruiken of te begrijpen. We onderzoeken de volgende criteria: labels en beschrijvingen voor afbeeldingen, links en knoppen, toetsenbordnavigatie, voorleesfunctie, het vergroten van de website, ondertiteling bij video’s en de aanwezigheid van een toegankelijkheidsverklaring. Hieronder lichten we deze punten kort toe.
a. Toegankelijkheid met een toetsenbord, highlights voor huidige label en blokken omzeilen (2.1 + 2.4.1 + WCAG V2.2) Een belangrijk criterium is de toegankelijkheid van de website wanneer enkel het toetsenbord wordt gebruikt, in plaats van de muis. Voor internetters die bijvoorbeeld een mobiliteitsbeperking hebben kan het toetsenbord voordelen bieden ten opzichte van het gebruik van de muis.
b. Alt teksten, alternatief, labels voor knoppen en links + instructies (3.3.2) en kleurencontrastratio (1.4) Door labels en beschrijvingen mee te geven aan interactieve elementen, kunnen schermlezers de onderdelen van de website oplezen aan blinden en slechtzienden. Als die beschrijvingen missen, is het voor de gebruiker een raadsel wat de afbeeldingen op de site weergeven of waar een link de gebruiker naartoe stuurt.
Voor mensen met verminderd zicht, is een goed contrast tussen de tekst op jouw website en de achtergrondkleur essentieel. Sommige gebruikers met visuele beperkingen hebben een sterker contrast nodig dan anderen, dus het is van essentieel belang dat de kleuren goed zijn.
c. Context links Volgens criteria 2.4.4 van de WCAG moet uit de context rondom de hyperlink blijken wat het doel is van deze link. Denk bijvoorbeeld aan een knop waarop enkel ‘Lees meer’ staat. De gebruiker weet niet waar deze link naartoe gaat. Een betere linktekst zou zijn ‘Lees het hele partijprogramma’.
d. Voorleesfunctie Met de voorleesfunctie zorg je ervoor dat de content van je website kan worden voorgelezen door een screenreader. Mensen met een visuele beperking kunnen zo alsnog de inhoud van jouw website tot zich nemen.
e. Ondertiteling van video’s
In de WCAG-richtlijnen wordt aangegeven dat het belangrijk is om altijd alternatieven toe te voegen aan je video’s voor bezoekers die de beelden en geluiden niet kunnen zien of horen. Ondertiteling van video’s voor mensen met een gehoorbeperking is hierin de minimale vereiste.
f. Het vergroten van de website Voor mensen met verminderd zicht (denk ook aan ouderen) is het belangrijk om de tekstgrootte verstelbaar te maken tot 200% en 400%, zonder in te boeten op bruikbaarheid.
g. Aanwezigheid van een toegankelijkheidsverklaring
Vanaf 23 september 2020 zijn websites van overheden en gemeenten verplicht om een toegankelijkheidsverklaring te plaatsen op hun website. In een toegankelijkheidsverklaring staat aan welke toegankelijkheidseisen de website op dat moment voldoet. Ook moet in de tekst worden opgenomen welke acties de organisatie onderneemt om de site toegankelijk te houden. Het lijkt logisch dat een maatregel die door de overheid is opgelegd, ook door henzelf wordt gevolgd. Dit bleek echter niet het geval.
Gebruikersonderzoek door Claire
Naast het onderzoek naar de belangrijkste criteria van de WCAG, hebben we ook onze blogger Claire gevraagd de websites van de politieke partijen te bekijken. Claire is doof en zet zich met haar bedrijf Klinktprima.nl in voor mensen met een auditieve beperking op de arbeidsmarkt.
De onderzochte politieke partijen
Om dit te testen is door Digitaal Toegankelijk.nl een praktijkonderzoek opgezet. De websites van de 13 populairste politieke partijen zijn in dit onderzoek onder de loep genomen. De partijen in kwestie zijn:
De website van de VVD ziet er op het eerste oog goed uit. De indeling is overzichtelijk, de contrast ratio’s lijken goed en er wordt goed gebruik gemaakt van ondersteunende iconen en afbeeldingen. Kortom, de website oogt rustig en overzichtelijk.
a. Toegankelijkheid met een toetsenbord, highlights voor huidige label en blokken omzeilen (2.1 + 2.4.1 + WCAG V2.2) De eerste test laat echter minder positieve resultaten zien. Wanneer het toetsenbord gebruikt wordt om te navigeren, worden objecten niet uitgelicht wanneer deze met de tab-toets geselecteerd worden, zodat het onmogelijk wordt om via het toetsenbord door de website te navigeren.
b. Alt teksten, alternatief, labels voor knoppen en links + instructies (3.3.2) en kleurencontrastratio (1.4) Slecht nieuws voor de vormgevers van de website van de VVD: VVD-oranje en de witte achtergrond contrasteren niet genoeg met elkaar om door de WCAG 1.4 te komen (2,65:1). De overige delen van de homepage contrasteren wel voldoende met de achtergrond.
Onderdelen van de website zijn niet voorzien van semantische beschrijvingen in de HTML code. Hierdoor weten schermlezers niet wat de juiste volgorde op de website is. Wat kwalijker is, is het gebrek aan alternatieve beschrijvingen (alt-teksten) bij afbeeldingen. Voorbeelden hiervan zijn de foto van Mark Rutte in het nieuwsbrief-gedeelte en het WhatsApp-icoon onderaan de website. Schermlezers kunnen deze onderdelen niet benoemen voor blinden en slechtzienden.
Daarnaast zijn ook de velden van het contactformulier niet voorzien van een label, wat in dezelfde problemen resulteert als het ontbreken van alternatieve beschrijvingen van afbeeldingen. Mensen die gebruik maken van een schermlezer kunnen dus niet makkelijk een formulier invullen.
c. Context links (2.4.4) Volgens criteria de richtlijnen moet uit de context rondom de hyperlink blijken wat het doel is van deze link. Dit kan niet objectief gemeten worden, omdat dit voor iedere bezoeker verschilt. Wel is het op een willekeurige pagina van de VVD website (standpuntenoverzicht) van iedere hyperlink duidelijk wat het doel van de knop/link is en waar de gebruiker naartoe gestuurd wordt na het klikken.
d. Voorleesfunctie op website? Voor een deel van de website is een voorleesfunctie gevonden. Het verkiezingsprogramma, de samenvatting en andere documenten kunnen wel vanuit de website opgelezen worden. Handig!
e. Ondertiteling van video’s De video’s over het verkiezingsprogramma zijn niet voorzien van ondertiteling, waardoor blinden en slechtziende bezoekers de boodschap van de video niet meekrijgen.
f. Vergroten tot 200% en 400%? Ondanks het feit dat de website gebruik maakt van een groot lettertype moet de site volgens de WCAG ook leesbaar en bruikbaar zijn als deze 200% wordt vergroot. Dit was voor de website van de VVD geen probleem.
g. Toegankelijkheidsverklaring? Op de website van de VVD is geen toegankelijkheidsverklaring gevonden.
Oordeel van Claire
Goed:
Homepagina is overzichtelijk met informatie (standpunten en verkiezingen) en nieuws. Er is contact mogelijk via WhatsApp en sociale media (onderaan de pagina).
Bij elk standpunt word je verwezen naar een pagina met een lijst met meer informatie. Dat is duidelijk en overzichtelijk.
In het conceptverkiezingsprogramma staat allerlei informatie en er is een video voorzien van ondertiteling. Er is alleen geen gebarentolk voor de video.
Niet goed: Geen tolk op de video.
Cijfer:7,5
De site is overzichtelijk met gedetailleerde informatie per standpunt van de partij. Het is goed dat er een video die voorzien is van ondertiteling, maar zonder gebarentolk kan niet iedereen deze begrijpen.
2. PvdA
a. Toegankelijkheid met een toetsenbord, highlights voor huidige label en blokken omzeilen (2.1 + 2.4.1 + WCAG V2.2) Ook de website van de PvdA is niet goed te gebruiken met een toetsenbord. De velden van het contactformulier onderaan de pagina hebben een ‘tabindex’ hoger dan 0, waardoor deze geselecteerd worden als een gebruiker van een toetsenbord op de site komt. Op deze manier wordt de gehele website, met alle content, overgeslagen. Het is voor gebruikers van een toetsenbord niet mogelijk om na het contactformulier wél de juiste content te vinden, omdat het huidig geselecteerde item niet wordt uitgelicht. Hierdoor is de website niet te gebruiken voor mensen die een toetsenbord gebruiken.
b. Alt teksten, alternatief (1.1), labels voor knoppen en links + instructies (3.3.2) en kleurencontrastratio (1.4) De knoppen in het header, zoals de knop voor het ‘hamburgermenu’, zijn niet voorzien van een label, waardoor ze niet op te lezen zijn door schermlezers. Net als bij de website van de VVD zijn ook hier de velden van het contactformulier onderaan de website niet gelabeld.
De inhoud van de website zelf contrasteert voldoende met de achtergrond. De footer, het onderste gedeelte van de website, haalt de minimale contrastratio van 4,5:1 niet, deze is 3,87:1. De keuze voor een donkergrijze achtergrond met lichtgrijze tekst komt de leesbaarheid van de tekst niet ten goede.
De knoppen onderaan de website die gebruikers naar de social media van de PvdA sturen zijn voor gebruikers van een schermlezer niet te gebruiken. Dit komt doordat er gebruik is gemaakt van een ‘aria-hidden=”true”‘-attribuut in de broncode van dit onderdeel.
c. Context links (2.4.4) De visuele opmaak van de tekst zorgt voor verwarring. Om nadruk te leggen op sommige onderdelen van de tekst is sommige tekst rood gekleurd. Echter is dit dezelfde opmaak als die gebruikt wordt voor hyperlinks. In onderstaande afbeelding is bijvoorbeeld ‘Nederland weer eerlijker’ en ‘Samen kunnen we dat’ niet klikbaar, maar zijn ‘per onderwerp’, ‘downloads’ en ‘interactieve boek’ wel klikbare hyperlinks. Dit is verwarrend voor de gebruiker.
d. Voorleesfunctie op website? Er is geen ingebouwde mogelijkheid om de geschreven tekst op te laten lezen.
e. Ondertiteling van video’s
De video die de PvdA over het verkiezingsprogramma gemaakt heeft is niet voorzien van ondertiteling. Slechts fragmenten van de gesproken tekst worden visueel afgebeeld in de video, waardoor de video niet te volgen is doven en slechthorenden.
f. Vergroten tot 200% en 400%? De website is goed bruikbaar als deze vergroot wordt.
De homepagina bevat een duidelijk overzicht van hun plannen (netjes genummerd) en info over wat corona met ons doet. Contact is mogelijk via sociale media en WhatsApp.
Per onderwerp worden hun plannen duidelijk toegelicht in een overzichtelijke lijst, dat is prettig. De taal is redelijk goed te lezen en te begrijpen.
Kandidatenlijst: Elk kamerlid en belangrijke leden vatten kort samen wat hun plannen zijn bij de PvdA. Dat is prettig en duidelijk te lezen.
De campagne-video is voorzien van ondertiteling en ze tonen ook veel woorden en zinnen in beeld om duidelijk te maken waarvoor ze staan. Dat geeft een duidelijke indruk wat voor plannen ze hebben en willen gaan regelen.
Niet goed: Minpunt is dat je goed moet zoeken naar de contactgegevens: onderaan staan logo’s van sociale media en WhatsApp. Er staat ook geen tolk op de video.
Cijfer:8
De website is overzichtelijk en ze gebruiken duidelijke taal. Jammer dat er geen gebruik wordt gemaakt van een tolk.
3. PVV
a. Toegankelijkheid met een toetsenbord, highlights voor huidige label en blokken omzeilen (2.1 + 2.4.1 + WCAG V2.2) De website van de PVV oogt niet het modernst, maar scoort niet slechter op de toegankelijkheidseisen. Voor de eerste test, de navigeren-via-het-toetsenbord-test, is de website als eerste van de onderzochte websites geslaagd. In onderstaande afbeelding is te zien hoe het huidige element wordt belicht. Er is geen extra navigatiemenu voor een toetsenbord ingebouwd in de website.
b. Alt teksten, alternatief (1.1), labels voor knoppen en links + instructies (3.3.2) en kleurencontrastratio (1.4) Afbeeldingen en de meeste hyperlinks zijn voorzien van een alternatieve beschrijving. Alleen vier hyperlinks naar andere websites onderin de footer hebben geen link tekst. De links worden in de linktekst beschreven, waardoor deze alsnog te begrijpen zijn voor gebruikers van een schermlezer. De zoekbalk rechts bovenin de website is echter niet voorzien van een label.
c. Context links (2.4.4) De website van de PVV is enigszins anders dan andere websites. Zo is er niet echt sprake van een concrete homepage met informatie, er worden losse berichten ingeladen op de website die onder, boven en naast elkaar staan. Hierdoor is het navigeren door de berichten niet gemakkelijk. De context van de hyperlinks is daarentegen wel vrijwel overal duidelijk.
d. Voorleesfunctie op website? De website beschikt niet over een voorleesfunctie.
e. Ondertiteling van video’s De video waarin het verkiezingsprogramma wordt besproken is voorzien van ondertiteling. Andere video’s, waarin bijvoorbeeld PVV politici in debat in de Tweede Kamer te zien zijn, zijn niet voorzien van ondertiteling.
f. Vergroten tot 200% en 400%? De website van de PVV kan gebruikt worden als deze tot 200% en 400% vergroot wordt. De andere websites uit de test schalen mee met de grootte van het scherm. Op de website van de PVV gebeurt dit niet, waardoor het navigeren op de vergrootte versie minder gemakkelijk gaat. De website is wel nog helemaal te gebruiken, zij het wat ingewikkelder.
g. Toegankelijkheidsverklaring? Er is geen toegankelijkheidsverklaring op de website gevonden.
Oordeel van Claire
Goed: Het verkiezingsprogramma wordt erg onoverzichtelijk gepresenteerd als een document.
Niet goed:
De homepagina maakt geen goede indruk, er staat een kandidatenlijst op met veel teveel namen. Een overzichtelijke weergaven van hun plannen ontbreekt.
Sociale-media-logo’s staan bovenaan. Er is contact mogelijk via e-mail, maar niet via WhatsApp.
Je moet alles door scrollen en zelf op zoek gaan naar onderwerpen, erg onoverzichtelijk. Er staan veel te lange toelichtingen per onderwerp. Doven zullen sneller afhaken bij het lezen van dit verkiezingsprogramma.
Cijfer: 5
Ik vind het een matige website. Er staat een kandidatenlijst op de hoofdpagina in plaats een overzichtelijke samenvatting van hun plannen. De taal is moeilijk te lezen en begrijpen voor doven.
4. SP
a. Toegankelijkheid met een toetsenbord, highlights voor huidige label en blokken omzeilen (2.1 + 2.4.1 + WCAG V2.2) Wanneer een bezoeker op de website van de SP via het toetsenbord navigeert wordt er een extra menu aangeboden waarmee je direct naar de hoofdcontent kan navigeren. Echter is dit menu niet zichtbaar, maar werkt de hyperlink wel. Het huidige geselecteerde onderwerp wordt wel uitgelicht, waardoor de website goed te gebruiken is met slechts een toetsenbord.
b. Alt teksten, alternatief (1.1), labels voor knoppen en links + instructies (3.3.2) en kleurencontrastratio (1.4) De combinatie SP-rood met SP-wit (4.42:1) voldoet nét niet aan het WCAG criterium (4,5:1), maar in de praktijk is dit verschil te verwaarlozen. Voor gebruikers van de website zal het rood en wit waarschijnlijk genoeg contrasteren.
Als eerste site uit de test zijn alle afbeeldingen en links zijn voorzien van een alternatieve beschrijving. Hierdoor kunnen gebruikers van een schermlezer gemakkelijker door de website navigeren. Er is echter wel ruimte voor verbetering: het logo linksboven in de website heeft als alternatieve beschrijving ‘logo SP’, maar vertelt gebruikers niet dat ze hiermee naar de homepagina kunnen gaan.
c. Context links (2.4.4) De website maakt gebruik van een overzichtelijk en rustig menu waardoor er gemakkelijk gebruik van te maken is. De hoeveelheid opties die de gebruiker krijgt voorgeschoteld kan wellicht wel overweldigend zijn. De hyperlinks op de homepage staan in een context waaruit blijkt waar de links naartoe gaan.
De website van de SP geeft in de menubalk weer op welk onderdeel de gebruiker zich momenteel bevindt. Dit is te zien in onderstaand screenshot. Alleen voor de optie ‘word lid’ werkt dit niet op de website. Tot dusverre was de VVD de enige partij die geen gebruik maakte van deze handige mogelijkheid.
De SP heeft onderaan iedere pagina een link staan waarmee gebruikers met één klik naar de voorpagina kunnen gaan. Dit komt de toegankelijkheid van de website ten goede.
d. Voorleesfunctie op website? De website is niet voorzien van een voorleesfunctie.
e. Ondertiteling video’s
De SP gebruikt bijna geen video’s op de website, daarom hebben we hun video’s op YouTube onder de loep genomen. We hebben steekproefsgewijs vijf willekeurige video’s gekozen (SP-journaal, momenten met Kees Slager, kerstboodschap, ons land moet eerlijker en KoolmeesCup). Geen van de video’s was voorzien van ondertiteling.
f. Vergroten tot 200% en 400%? De website kan vergroot worden tot 400%, schaalt mee tijdens het inzoomen en is vergroot goed te gebruiken.
g. Toegankelijkheidsverklaring? Op de website is geen toegankelijkheidsverklaring gevonden.
Oordeel van Claire
Goed:
Het verkiezingsprogramma wordt per onderwerp goed en kort toegelicht in tien aandachtspunten voor hun plannen. Dat is overzichtelijk.
De taal is redelijk goed te begrijpen.
Het is mogelijk om via mail en WhatsApp contact op te nemen.
Niet goed:
Geen campagne-video.
Cijfer: 6,5
Ik vind de website matig, de hoofdpagina is rommelig en er is geen campagne-video te vinden.
5. CDA
a. Toegankelijkheid met een toetsenbord, highlights voor huidige label en blokken omzeilen (2.1 + 2.4.1 + WCAG V2.2) Als eerste in deze test beschikt het de website van het CDA over een goed functionerende knop die gebruikers van een toetsenbord direct naar de hoofdcontent stuurt. Dit is te zien in de linkerbovenhoek van de onderstaande afbeelding.
Daarnaast is het zeer duidelijk op welke knop gebruikers van een toetsenbord zich bevinden. De huidige knop wordt goed contrasterend belicht, zoals in onderstaande screenshot te zien is. Dit zorgt ervoor dat de website goed te gebruiken is met slechts een toetsenbord.
b. Alt teksten, alternatief (1.1), labels voor knoppen en links + instructies (3.3.2) en kleurencontrastratio (1.4) Vrijwel alle foto’s en hyperlinks zijn voorzien van een alternatieve beschrijving of label. Echter blijkt wel uit de test die je via Google’s Lighthouse kunt uitvoeren, dat meerder onderdelen van de site niet voldoen aan de minimale contrastratio. Het CDA heeft hier een eenvoudige oplossing voor geboden: een knop voor een versie van de website in hoog contrast. Hiermee kunnen gebruikers zelf kiezen hoe zij de website willen ervaren.
c. Context links (2.4.4) De website is op een overzichtelijke manier ingericht, hierbij is ook rekening gehouden met de context waarin de links staan.
d. Voorleesfunctie op website? Niet alleen is de website van het CDA de eerste site tot dusverre die een voorleesfunctie op de website heeft, ook kunnen woorden opgezocht worden in een online woordenboek en kan tekst vertaald worden naar andere talen.
e. Ondertiteling van video’s
Van vijf willekeurige video’s die gevonden zijn op de website van het CDA zijn er 4 voorzien van ondertiteling. De vijfde video is niet te begrijpen voor doven en slechthorenden.
f. Vergroten tot 200% en 400%? De website is goed te gebruiken als deze tot 400% vergroot wordt. De knop ‘word lid’ blokkeert soms delen van de tekst omdat de knop naar verhouding zeer groot is. Hier kan wel omheen gescrolld worden, maar het is niet ideaal.
g. Toegankelijkheidsverklaring? Er is geen toegankelijkheidsverklaring gevonden op de website van het CDA.
Oordeel van Claire
Goed:
Het verkiezingsprogramma wordt kort en overzichtelijk toegelicht.
Het programma is te downloaden.
De taal is redelijk goed te lezen.
Niet goed:
Soms zijn er te lange teksten bij een bepaalde onderwerp.
De homepagina is niet zo overzichtelijk en bevat teveel foto’s en informatie.
Contactgegevens zijn onduidelijk; je moet een contactformulier invullen, je mag alleen bij specifieke vragen mailen en er is geen gewone e-mail of WhatsApp contactmogelijkheid.
Geen campagne-video.
Cijfer: 6
De website is matig, hoofdpagina is niet overzichtelijk met teveel foto’s en informatie. Dove mensen zullen hier sneller afhaken. De contactgegevens zijn niet makkelijk te vinden en er is geen gewone email of WhatsApp-contactmogelijkheid.
6. D66
a. Toegankelijkheid met een toetsenbord, highlights voor huidige label en blokken omzeilen (2.1 + 2.4.1 + WCAG V2.2) Op de website van D66 wordt een lichte focus aangebracht op het huidige element als een toetsenbord wordt gebruikt om door de site te navigeren. Tenminste, dit gebeurt voor de elementen in het hoofdmenu. De onderdelen onder de hoofdcontent zijn nauwelijks aan te klikken via het toetsenbord. Als een onderwerp wordt geselecteerd licht deze niet op, als deze oplicht is deze niet aan te klikken.
Wanneer de slider met uitgelichte berichten op de homepagina via het toetsenbord wordt gebruikt, ‘breekt’ de site en is het moeilijk om weg te komen. De website is zeer slecht bruikbaar met slechts het toetsenbord. Het resultaat van deze slider is te zien in onderstaand screenshot.
b. Alt teksten, alternatief (1.1), labels voor knoppen en links + instructies (3.3.2) en kleurencontrastratio (1.4) Google’s Lighthouse is gebruikt om de website te scannen op onderwerpen als alternatieve beschrijvingen, labels en contrast ratio’s. Als eerste website in deze test scoort D66 de volledige 100 punten. Dit betekent dat afbeeldingen zijn voorzien van beschrijvingen, knoppen en links labels hebben en de contrast ratio’s kloppen. Praktijkproblemen, zoals de navigatie via het toetsenbord, zijn uit deze automatische test niet op te maken.
c. Context links (2.4.4) De website van D66 is zeer overzichtelijk, rustig ingericht en duidelijk om doorheen te navigeren. Uit de context en de beschrijvingen van de hyperlinks en knoppen valt duidelijk op te maken wat het doel van deze interactieve elementen is.
d. Voorleesfunctie op website? Er is geen voorleesfunctie gevonden op de website van D66.
e. Ondertiteling video’s
Omdat er op de website van D66 geen video’s zijn gevonden, zijn er vijf willekeurige video’s van het YouTube kanaal van de partij getest. Vier van de vijf video’s zijn voorzien van ondertiteling. D66 heeft deze ondertiteling samen met de video geüpload, waardoor gebruikers zelf kunnen kiezen of ze deze aan of uit willen zetten. Handig!
f. Vergroten tot 200% en 400%? De website is goed te gebruiken wanneer deze 400% vergroot is.
g. Toegankelijkheidsverklaring? Er is geen toegankelijkheidsverklaring gevonden op de website van D66.
Oordeel van Claire
Goed:
Hoofdpagina is rustig, niet te opvallend. Er is nieuws en informatie te vinden.
De verkiezingsplannen staan er duidelijk op. Je kan elk onderwerp aanklikken en lezen.
Er zijn video’s over bepaalde onderwerp gemaakt, deze video’s zijn voorzien van ondertiteling. Dat is prettig voor doven.
De taal is redelijk goed te lezen.
Niet goed:
Jammer dat er geen contactgegevens bij staat. Voor contact moet je aanmelden en je e-mailadres opgeven.
Geen logo’s + links van sociale media.
Er is geen campagnevideo. De lijststrekker van D66 heeft wel haar voorwoord geschreven over haar plannen. Jammer dat er geen video hierover gemaakt is, dat zou handig zijn voor doven.
Website bevat lange teksten die soms moeilijk te begrijpen zijn voor doven.
Cijfer: 7
De website bevat goede informatie en is rustig zonder te veel foto’s, opvallende kleuren en te veel informatie. Het is alleen jammer van de missende contactgegevens en de ontbrekende video van de lijsttrekker.
7. ChristenUnie
a. Toegankelijkheid met een toetsenbord, highlights voor huidige label en blokken omzeilen (2.1 + 2.4.1 + WCAG V2.2) Op de website van de ChristenUnie (CU) verschijnt geen extra menu voor gebruikers van een toetsenbord, maar het huidige element wordt wel extra belicht. De mate waarin dit duidelijk is voor gebruikers van een toetsenbord verschilt per element. Knoppen zijn duidelijker belicht dan afbeeldingen dat zijn, maar het is wel met het blote oog waar te nemen.
b. Alt teksten, alternatief (1.1), labels voor knoppen en links + instructies (3.3.2) en kleurencontrastratio (1.4) Over het algemeen scoort de website van de ChristenUnie redelijk goed op de automatische toegankelijkheidstesten. Qua contrast ratio werkt de combinatie ChristenUnie-lichtblauw met de witte achtergrond niet optimaal. Deze haalt met een ratio van 2,61:1 niet de minimale contrast ratio volgens de WCAG, welke 4,5:1 is. Deze kleurencombinatie wordt niet alleen voor de onderstaande knoppen gebruikt, maar komt overal op de website terug.
Op de homepage van de website wordt nog één toegankelijkheidsfout gemaakt. De hyperlinks naar de vier opties op de homepage (‘verkiezingsprogramma’, ‘kandidatenlijst’, ‘geef voor de campagne’ en ‘congres 30 januari’) zijn niet voorzien van een unieke naam. Hierdoor is het voor gebruikers van een schermlezer niet begrijpelijk.
c. Context links (2.4.4) Vanuit de beschrijvingen van links, knoppen en andere interactieve elementen is het duidelijk wat de gebruiker kan verwachten.
d. Voorleesfunctie op website? Op de website van de CU is geen voorleesfunctie gevonden.
e. Ondertiteling video’s
Op de homepage is recent een video geplaatst. Deze is niet voorzien van ondertiteling. Op het YouTube kanaal van de ChristenUnie is zo’n 40% van de video’s voorzien van ondertiteling.
f. Vergroten tot 200% en 400%? Wanneer de website wordt vergroot tot 250% of hoger werkt het menu niet meer. Er kan niet doorheen gescrolld worden, waardoor de onderste opties in het menu niet klikbaar of zichtbaar zijn. De overige delen van de website werken wel als de website 400% vergroot is.
g. Toegankelijkheidsverklaring? Op de website van de CU is geen toegankelijkheidsverklaring gevonden.
Oordeel van Claire
Goed:
De hoofdpagina ziet er goed uit, met overzichtelijke informatie en onderwerpen.
Er worden contactgegevens vermeld.
De verkiezingslijst is goed en kort beschreven per onderwerp (genummerd). Dat is duidelijk en makkelijk te lezen voor dove mensen. Het is bovendien handig dat de standpunten op alfabetische volgorde zijn gezet. Zo kunnen mensen sneller een onderwerp kiezen en lezen.
Over de partij vind je ook video’s die automatisch naar YouTube leiden. De video’s zijn voorzien van ondertiteling, zelf gemaakt door de CU, dat is een pluspunt.
Niet goed: Jammer dat er van een aantal geïnterviewde mensen te lange teksten staan. Als dit video’s waren, voorzien van ondertiteling maakt dit het makkelijker te begrijpen voor doven.
Cijfer: 7,5
De website ziet er goed en overzichtelijk uit. Je kan makkelijk informatie en contactgegevens vinden. De video’s zijn gemaakt met informatie over de verkiezingslijst, voorzien van de ondertiteling.
8. GroenLinks
a. Toegankelijkheid met een toetsenbord, highlights voor huidige label en blokken omzeilen (2.1 + 2.4.1 + WCAG V2.2) De website van GroenLinks helpt gebruikers van een toetsenbord een handje. Dit gebeurt, naast het aanbrengen van een duidelijke focus voor het huidige element, door een extra optie te bieden. Wanneer iemand gebruik maakt van een toetsenbord in plaats van de muis krijgt deze bij GroenLinks de mogelijkheid om naar beneden te scrollen. Hierdoor gaat de gebruiker direct naar de hoofdinhoud van de pagina.
b. Alt teksten, alternatief (1.1), labels voor knoppen en links + instructies (3.3.2) en kleurencontrastratio (1.4) Helaas voor GroenLinks is het contrast tussen GroenLinks-groen en de witte tekst niet hoog genoeg om het WCAG criterium van 4,5:1 te halen. Deze kleurencombinatie komt veel terug op de website. Ook het huidig geselecteerde object wordt voor keyboard-gebruikers in deze kleuren weergegeven. Een voorbeeld van deze kleurencombinatie is te zien in onderstaand screenshot.
Verder zijn er twee hyperlinks niet voorzien zijn een unieke naam, waardoor ze voor gebruikers van een schermlezer niet goed te onderscheiden zijn. De betreffende links zijn de zoekfunctie linksboven in de website en de afbeelding/link naar de European Greens.
c. Context links (2.4.4) Uit de meeste links is het doel van het object gemakkelijk op te maken. ‘Teken de petitie’ stuurt bezoekers door naar de pagina waar de petitie voor gratis kinderopvang kan worden getekend. Wat minder duidelijk is, zijn de knoppen en tekst direct onder het navigatiemenu op de homepagina. Er is geen contrasterende achtergrond gekozen, waardoor de tekst en daarom het doel van de knoppen moeilijk te lezen is.
d. Voorleesfunctie op website? Er is geen voorleesfunctie gevonden op de website van GroenLinks.
e. Ondertiteling video’s
Op de homepagina van GroenLinks zijn geen video’s gevonden. Daarom zijn vijf willekeurige video’s van het YouTube kanaal van de partij willekeurig getest. Hiervan waren drie video’s voorzien van ondertiteling. Op het kanaal van GroenLinks staat ook een livestream van het Groene Golf Congres, met een lengte van ruim acht uur. Deze video is twee keer geüpload, één keer als ‘normale’ video en een keer met ondertiteling en live gebarentaal vertolking. Chapeau GroenLinks!
f. Vergroten tot 200% en 400%? De homepage is goed te gebruiken als deze tot 400% vergroot is. De links, knoppen en afbeeldingen zijn zichtbaar en bruikbaar. Echter, vanaf 250% lopen onderdelen van het menu in elkaar over. De knoppen zijn, met enige muisvaardigheden, nog steeds te gebruiken, maar zijn niet overzichtelijk. Iets waar gebruikers die de website 250% vergroten wel behoefte aan hebben. Zie ook hieronder:
g. Toegankelijkheidsverklaring? Er is geen toegankelijkheidsverklaring gevonden op de website van GroenLinks.
Oordeel van Claire
Goed:
Hoofdpagina ziet er redelijk uit, met duidelijk informatie. Iets te veel opvallende foto’s, wat kan afleiden.
Contactgegevens staan er duidelijk op, je kan mailen of een WhatsApp sturen. Dat is prettig.
De standpuntenlijst staan erg duidelijk en overzichtelijk vermeld. Per onderwerp kan je kort een samenvatting lezen. Dat is prettig voor doven.
Opvallend: Er is een campagnevideo (wel lang: 45 minuten!), die voorzien is van ondertiteling.
Cijfer: 7,5
Er zijn weinig minpunten te melden, behalve dat de hoofdpagina iets te veel opvallende foto’s bevat. Dat kan afleiden. Voor de rest is het een prima website, met overzichtelijke en duidelijke informatie over de plannen van GL.
9. SGP
a. Toegankelijkheid met een toetsenbord, highlights voor huidige label en blokken omzeilen (2.1 + 2.4.1 + WCAG V2.2) Op de website van de SGP is zichtbaar rekening gehouden met digitale toegankelijkheid. Wanneer een gebruiker van een toetsenbord op de website komt, verschijnt er direct de extra optie om de tekstgrootte aan te passen. Deze optie is te zien in onderstaand screenshot.
Een verbeterpunt voor de partij is het toepassen van (oranje) contrast om de geselecteerde optie (groter of kleiner lettertype) heen. Momenteel wordt er met twee tinten blauw gewerkt, zoals ook te zien is in onderstaande afbeelding.
De website is verder redelijk te gebruiken met slechts het toetsenbord. Op verschillende plekken op de homepage zou de SGP meer contrast kunnen toepassen, zodat het duidelijk is welk onderdeel geselecteerd wordt.
b. Alt teksten, alternatief (1.1), labels voor knoppen en links + instructies (3.3.2) en kleurencontrastratio (1.4) De automatische test via Google Chrome’s Lighthouse laat zien dat er twee knoppen, één afbeelding en vijf links op de homepage zonder toegankelijke naam zijn. Deze zijn voor gebruikers van een schermlezer niet begrijpbaar.
Helaas voor de grafisch vormgevers van de partij voldoen de combinaties SGP oranje-wit en oranje-donkerblauw niet aan de webrichtlijnen van de WCAG rondom dit onderwerp.
c. Context links (2.4.4) De SGP heeft de webrichtlijnen van de WCAG rondom de context van hyperlinks en knoppen goed begrepen. Vrijwel iedere knop is voorzien van een unieke tekst, zoals ‘Ik wil lid worden’, ‘Doneer nu’ en ‘Bekijk onze standpunten’. Hierdoor is het voor de bezoeker duidelijk wat de functie van deze knoppen is.
d. Voorleesfunctie op website? Op de website van de SGP is geen voorleesfunctie gevonden.
e. Ondertiteling video’s
Er zijn willekeurig vijf video’s van het YouTube kanaal van de SGP getest op het wel of niet hebben van ondertiteling. Van deze video’s was één video voorzien van ondertiteling.
f. Vergroten tot 200% en 400%? De website is goed bruikbaar als deze tot 400% is vergroot. Het menu blijft werken, het uitklapbare gedeelte hiervan ook en de inhoud van de homepage zelf blijft zichtbaar en klikbaar.
g. Toegankelijkheidsverklaring? Op de website van de SGP is geen toegankelijkheidsverklaring gevonden.
Oordeel van Claire
Goed:
Er staat verschillende informatie op de hoofdpagina, het ziet er prima uit.
Contactgegevens: Er zijn verschillende e-mailadressen waar je naar kunt mailen, een WhatsApp-nummer mist.
Niet goed: Er zijn video’s, maar ze zijn niet voorzien van ondertiteling. Dat is echt slecht en maakt het niet te volgen voor doven.
Cijfer: 5
De tekst is kort en ‘zakelijk’ geschreven. Geen van de video’s zijn voorzien van ondertiteling. Doven zullen hier sneller afhaken. Op zondag is het niet mogelijk om hun website te bekijken (“Op zondag doen we niet aan politiek”).
10 Partij voor de Dieren
a. Toegankelijkheid met een toetsenbord, highlights voor huidige label en blokken omzeilen (2.1 + 2.4.1 + WCAG V2.2) Gebruikers van een toetsenbord krijgen geen extra mogelijkheden aangeboden bij de website van de Partij voor de Dieren (PvdD), zoals bij GroenLinks en het CDA wel gebeurt. De mate waarin het huidig geselecteerde onderdeel duidelijk is, verschilt sterk per onderdeel van de website. In de header is het contrast tussen de knoppen klein, zoals in onderstaande screenshot te zien is. Op andere plekken van de homepage is er meer contrast aangebracht tussen het geselecteerde object en de andere onderdelen van de pagina.
b. Alt teksten, alternatief (1.1), labels voor knoppen en links + instructies (3.3.2) en kleurencontrastratio (1.4) De website van de Partij van de Dieren maakt, net als die van GroenLinks, veel gebruik van de kleurencombinatie groen-wit. Omdat het groen van de PvdD donkerder is, voldoet de contrast ratio hier wel aan de webrichtlijnen van de WCAG. De enige contrast ratio’s op de homepage die niet aan de WCAG voldoen, zijn de oranje knoppen met witte tekst (2,65;1) die je ook hierboven in de afbeelding ziet.
Vrijwel alle foto’s, knoppen en links op de homepage zijn voorzien van een beschrijving voor gebruikers van een schermlezer. Alleen de de links achter de foto’s van de fractievoorzitter en de Tweede Kamerleden zijn niet gelabeld. Dit geldt ook voor de oranje knoppen op de website. Omdat er wel tekst in de knoppen staat, wordt deze wel opgelezen door schermlezers.
c. Context links (2.4.4) Op het gebied van webrichtlijn 2.4.4 (over de context van hyperlinks) is er voor de PvdD ruimte voor verbetering. Zo staat in praktisch alle knoppen op de homepage ‘lees verder’. Dit zou kunnen worden vervangen door tekst over de pagina achter de knop, bijvoorbeeld ‘Lees waarschuwing Europees Onderzoeksrapport’.
d. Voorleesfunctie op website? Er is geen voorleesfunctie gevonden op de website van de PvdD.
e. Ondertiteling video’s Voor de ondertiteling-test zijn vijf willekeurige video’s van het YouTube kanaal van de PvdD geselecteerd. Van de video’s waren er twee voorzien van ondertiteling. Een pluim voor de PvdD, het partijpogramma is op YouTube ook in gebarentaal geplaatst.
f. Vergroten tot 200% en 400%? De website is goed bruikbaar als deze tot 400% vergroot is. Functie als het uitklapbare menu, knoppen en links werken naar behoren en de tekst is goed te lezen.
g. Toegankelijkheidsverklaring? Er is geen toegankelijkheidsverklaring gevonden op de website van de PvdD.
Oordeel van Claire
Goed:
Hoofdpagina ziet er netjes en rustig uit met overzichtelijke informatie. Het verkiezingsprogramma is makkelijk te vinden.
De standpunten zijn goed ingedeeld per onderwerp en met een korte toelichting. Dat is makkelijk om te lezen en te begrijpen, wat belangrijk is voor de dove medemens.
Er is de mogelijkheid om te chatten: dat is pluspunt.
Niet goed: Jammer dat er geen campagne-video is.
Cijfer: 8
De website ziet er netjes en rustig uit. Het is goed leesbaar en de informatie is makkelijk te vinden.
11. 50PLUS
a. Toegankelijkheid met een toetsenbord, highlights voor huidige label en blokken omzeilen (2.1 + 2.4.1 + WCAG V2.2) Voor bezoekers van de website van 50PLUS die op een toetsenbord zijn aangewezen in plaats van de muis zal navigeren door de website een moeilijke opgave zijn. Ongeveer 1 op de 10 elementen wordt uitgelicht als deze geselecteerd wordt. Voordat de opties in de header aangeklikt kunnen worden, moet er eerst 6 keer op tab geklikt worden.
De website is praktisch niet te gebruiken wanneer slechts het toetsenbord wordt gebruikt. Webrichtlijnen 2.1 en 2.4.1 worden door de website van 50PLUS dus niet gehaald.
b. Alt teksten, alternatief (1.1), labels voor knoppen en links + instructies (3.3.2) en kleurencontrastratio (1.4) De drie afbeeldingen/hyperlinks die hieronder besproken worden, zijn niet voorzien van een beschrijving. Hierdoor is het met een schermlezer moeilijk om te begrijpen waar de link de bezoeker naartoe stuurt.
Verder gebruikt 50PLUS lichtgrijze letters op een witte achtergrond. De contrast ratio van deze kleurencombinatie (2,68:1) voldoet niet aan de webrichtlijnen van de WCAG (4,5:1). Hetzelfde rijtje met opties is in de broncode als een lijst (<li>) opgebouwd. Maar, er is in de code niet gespecificeerd om wat voor lijst het gaat (<ul> of <ol>). Schermlezers hebben deze specificering nodig om op een logische manier door de content te kunnen navigeren.
c. Context links (2.4.4) Net als bij de Partij voor de Dieren valt er voor 50PLUS winst te pakken wat betreft de context van knoppen en links. Het grootste deel van de knoppen heeft als titel ‘lees meer…’. Daarnaast zijn er meerdere pagina’s die alleen door te klikken op een afbeelding te bereiken zijn. Er wordt hier geen gebruik gemaakt van een tekstuele hyperlink of een knop. De links van de afbeeldingen zijn niet voorzien van een beschrijving, waardoor het nog moeilijker wordt om je weg te vinden op de website. De knoppen staan in onderstaande screenshot weergegeven.
d. Voorleesfunctie op website? Er is geen voorleesfunctie op de website van 50PLUS gevonden.
e. Ondertiteling video’s
Van de vijf willekeurig geselecteerde video’s van het YouTube kanaal van 50PLUS waren er drie voorzien van ondertiteling.
f. Vergroten tot 200% en 400%? De website van 50PLUS werkt naar behoren als deze tot 400% vergroot is. De tekst blijft leesbaar, het menu blijft werken en de website kan normaal gebruikt worden.
g. Toegankelijkheidsverklaring? Er is geen toegankelijkheidsverklaring op de website van 50PLUS gevonden.
Oordeel van Claire
Goed:
Het verkiezingsprogramma staat er helder op. Er staan wel lange teksten in met toelichting, bijvoorbeeld over koopkracht. Het is lastig te lezen voor doven.
Niet goed:
De standpunten zijn met moeilijke taal beschreven.
Er is geen campagne-video. De doven zullen hier snel afhaken.
Cijfer: 6
Er wordt lastige taal gebruikt, dat is moeilijk voor doven. Ook is er geen campagne-video te zien op de site.
12. DENK
a. Toegankelijkheid met een toetsenbord, highlights voor huidige label en blokken omzeilen (2.1 + 2.4.1 + WCAG V2.2) De website van DENK is moeilijk te gebruiken met een toetsenbord. Niet alleen worden geselecteerde onderdelen niet uitgelicht, ook wordt belangrijke content overgeslagen. De hoofdinhoud van de pagina, namelijk het verkiezingsprogramma en standpunten, kunnen niet via het toetsenbord geselecteerd worden. De belangrijkste informatie is dus niet toegankelijk voor gebruikers van een toetsenbord.
b. Alt teksten, alternatief (1.1), labels voor knoppen en links + instructies (3.3.2) en kleurencontrastratio (1.4) DENK gebruikt lichtgrijze achtergronden met donkergrijze tekst. Deze combinatie contrasteert niet voldoende om WCAG richtlijn 1.4 te halen.
Omdat een groot gedeelte van de afbeeldingen en links niet is voorzien van een beschrijving of label is het niet mogelijk om de website te gebruiken met een schermlezer. Daar komt bij dat het partijprogramma als afbeeldingen geüpload. Schermlezers kunnen de tekst hieruit niet herkennen en dus niet voorlezen.
c. Context links (2.4.4) De knoppen en hyperlinks op de website zijn voorzien van een logische beschrijving. Zo heten knoppen ‘desktopversie ‘denk anders’ in plaats van ‘lees meer’. De website heeft het selecteren van tekst of de functies van de rechtermuisknop onmogelijk gemaakt. Hierdoor kunnen pagina’s niet in andere tabbladen geopend worden en kan tekst niet gekopieerd worden om in een ander tabblad of tekstverwerkingsprogramma te bekijken.
d. Voorleesfunctie op website? Op de website van DENK is geen voorleesfunctie gevonden.
e. Ondertiteling video’s Van de vijf willekeurig geselecteerde video’s op het YouTube kanaal van DENK was er geen één voorzien van ondertiteling.
f. Vergroten tot 200% en 400%? Vanaf een vergroting van 200% is het menu niet meer te gebruiken. De onderste onderdelen van het navigatiemenu zijn niet aan te klikken. Ook is het moeilijker om uit het menu te komen als de website vergroot is.
g. Toegankelijkheidsverklaring? Op de website van DENK is geen toegankelijkheidsverklaring gevonden.
Oordeel van Claire
Goed:
De hoofdpagina ziet er netjes en geordend uit. Je ziet meteen een campagne-video, maar die is niet voorzien van ondertiteling.
Het verkiezingsprogramma: er is een digitaal boekje wat je kan doorbladeren en lezen. Deze bevat goede en duidelijke taal, prettig voor de doven te lezen.
Contactgegevens: het is handig dat je per locatie kan mailen met de leden in je buurt kan communiceren.
Niet goed:
Video niet voorzien van ondertiteling
Geen mogelijkheid om te WhatsAppen of chatten.
Cijfer: 7
De gebruikte taal is helder, dat is fijn. Wel mist ondertiteling en een aantal contactmogelijkheden.
13. Forum voor Democratie
a. Toegankelijkheid met een toetsenbord, highlights voor huidige label en blokken omzeilen (2.1 + 2.4.1 + WCAG V2.2) De website van het Forum voor Democratie (FVD) is niet te gebruiken met alleen een toetsenbord. Er zijn slechts enkele knoppen die belicht worden als deze geselecteerd worden, bij de de overige onderdelen van de site gebeurt dit niet. Voor gebruikers van een toetsenbord is het al onmogelijk om bij deze knoppen te komen, omdat de website niet mee scrollt als er via de tab-toets genavigeerd wordt.
b. Alt teksten, alternatief (1.1), labels voor knoppen en links + instructies (3.3.2) en kleurencontrastratio (1.4) De kleurencombinatie groen-wit die gebruikt wordt voor knoppen op de website van het FVD voldoet niet aan de WCAG richtlijn. De contrast ratio is met 3,06:1 te laag.
De onderdelen van de webformulieren op de website zijn niet op een juiste manier gelabeld. Hierdoor is het voor schermlezers niet mogelijk om het doel van de formulieren op te lezen.
c. Context links (2.4.4) Van de meeste links en knoppen op de website is duidelijk wat het doel is. Zo zijn knoppen gelabeld met ‘meer nieuws’ en ‘meer events’, waardoor het direct duidelijk is wat de gebruiker kan verwachten.
d. Voorleesfunctie op website? Op de website van het FVD is geen voorleesfunctie gevonden.
e. Ondertiteling video’s Van de vijf video’s van het Forum op Youtube, zijn er geen ondertiteld.
f. Vergroten tot 200% en 400%? Als de website wordt vergroot, is het menu vanaf 200% niet meer bruikbaar. De onderste opties in het menu zijn niet klikbaar.
g. Toegankelijkheidsverklaring? Op de website van het FVD is geen toegankelijkheidsverklaring gevonden.
Oordeel van Claire
Goed:
De hoofdpagina ziet er redelijk uit, er staat allerlei informatie op. De standpunten zijn makkelijk te vinden. Er staat wel veel informatie over de standpunten.
De toelichting is redelijk goed geschreven. Je moet wel goed de tijd nemen om rustig te lezen en het te begrijpen.
Er is een e-mailadres en een WhatsApp-nummer te vinden.
Niet goed:
Jammer dat er geen campagne-video is
Cijfer: 7
De tekst op de website is goed te volgen en het partijprogramma is overzichtelijk. Wel jammer dat er geen video’s zijn. Dat is voor doven niet prettig.
De richtlijnen rondom digitale toegankelijkheid hebben vanaf het ontstaan in 1998 een lange weg bewandeld. Waar de techniek achter websites en apps verbetert en verandert, moeten de richtlijnen rondom een toegankelijk internet uiteraard ook regelmatig geüpdatet worden. De huidige versie van deze richtlijnen, de W3C Accessibility Guidelines (WCAG) is 2.1. In een vorig artikel was al te lezen over de verwachte update naar de WCAG 2.2.
De mensen achter het World Wide Web Consortium (W3C) zitten niet stil. Naast de geplande update naar versie 2.2 in juni is er nu ook een eerste werkversie bekend gemaakt van de geheel vernieuwde WCAG 3.0! De belangrijkste ‘take-aways’ van deze werkversie worden in dit artikel besproken.
Doelen van de WCAG 3.0
We zeiden het al eerder: het ironische van de webrichtlijnen van de WCAG is dat deze zelf niet toegankelijk zijn. De criteria zijn moeilijk te beschrijven, de website van de W3C kent weinig tot geen illustrerende afbeeldingen en er wordt weinig context geboden. Dit is de reden waarom Digitaal Toegankelijk.nl de webrichtlijnen op een toegankelijke manier heeft beschreven.
Wij waren niet de enige met opbouwende kritiek over de huidige webrichtlijnen. De W3C lijken die kritiek nu ter harte te nemen. Eén van de belangrijkste doelen die gesteld is voor de nieuwe versie van de WCAG is namelijk om de richtlijnen makkelijker begrijpbaar te maken. Dit zijn de doelen van de vernieuwde WCAG 3.0 op een rijtje:
De webrichtlijnen moeten gemakkelijker te leren en te begrijpen zijn.
Er moet gebruik worden gemaakt van verschillende typen richtlijnen, zodat er meerdere soorten behoeften van internetters met een beperking ondersteund kunnen worden.
De flexibiliteit van de richtlijnen moet omhoog, zodat er sneller geschakeld kan worden op het moment dat de technologie vernieuwt.
De groep gebruikers die moet profiteren van de voordelen van de WCAG 3.0 moet nog diverser zijn dan die van de huidige versie.
Als laatste doel moeten de webrichtlijnen meer op de ‘echte wereld’ afgestemd worden en minder door machines bepaald gaan worden. Dit komt erop neer dat kleine foutjes die door een algoritme als kwalijk bestempeld worden, straks niet meer zo zwaar mee zullen tellen. De gebruiker staat straks centraal, zoals het hoort!
Wanneer wordt de WCAG 3.0 ingevoerd?
Voorlopig zal het internet nog even moeten wachten op de nieuwe webrichtlijnen. De aandacht is eerst op een update van de WCAG 2.1 gericht. De verwachting is dat de WCAG 2.2 rond juni ingaat. De publicatie van de compleet vernieuwde WCAG 3.0 staat op zijn vroegst eind 2023 op het programma. De complete werkversie van de WCAG 3.0 is te bekijken op de website van het World Wide Web Consortium. Gebruikers en developers worden aangemoedigd om feedback achter te laten op deze versie.
De structuur achter de technische kant van digitale toegankelijkheid is gebaseerd op de wereldwijde richtlijnen van het World Wide Web Consortium (W3C). Deze internationale gemeenschap heeft de Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) vastgesteld. In deze richtlijnen wordt beschreven aan welke voorwaarden apps en websites moeten voldoen om digitaal toegankelijk te zijn.
Eerder hebben we in een artikel deze webrichtlijnen toegelicht. De technologieën waarop websites en apps gebaseerd zijn, vernieuwen constant. Om zo relevant mogelijk te blijven, worden de richtlijnen daarom regelmatig vernieuwd. Momenteel gelden de WCAG 2.1 richtlijnen, maar de W3C is volop aan het werk om de meest recente versie te publiceren; de WCAG 2.2.
In dit artikel worden de belangrijkste veranderingen van de WCAG 2.2 besproken.
Wanneer wordt de WCAG 2.2 gepubliceerd?
Niet alles verloopt altijd volgens planning, ook voor het W3C gaat dit op. Zo is de publicatie van de WCAG 2.2 al enkele malen uitgesteld. In eerste instantie zouden de nieuwe richtlijnen in de herfst van 2020 ingaan. Voor nu staat de publicatie van de WCAG 2.2 voor juni 2021 gepland.
Ben je developer en wil je bijdragen? De W3C is altijd op zoek naar inbreng van ervaringsdeskundigen. Via Github is het mogelijk om feedback naar de Accessibility Guidelines Working Group te sturen.
Wat zijn de belangrijkste veranderingen?
De 2.2 versie van de webrichtlijnen vloeit voort uit de eerdere versie, de WCAG 2.2. Dit betekent dat de nieuwe versie een toevoeging is op de bestaande criteria, niet een volledig nieuwe lijst met criteria. Het is vrij zeker dat dit de laatste update van de WCAG 2 is, er komt waarschijnlijk dus geen WCAG 2.3. In de volgende versie, de WCAG 3.0, worden er niet alleen nieuwe criteria toegevoegd, de huidige worden ook opnieuw beoordeeld.
Voor nu is het belangrijk om te weten dat de komst van de WCAG 2.2 vooral betekent dat er nieuwe criteria aan de checklist toegevoegd worden. Wat deze criteria precies zijn, is hieronder uitgewerkt.
Wat zijn de nieuwe criteria van de WCAG 2.2?
De meest recente conceptversie van de WCAG 2.2 biedt een inzicht in de nieuwe eisen die aan toegankelijke internet content gesteld gaan worden. Ook deze versie van de WCAG is niet heel toegankelijk geschreven. Vandaar dat hieronder de WCAG 2.2 criteria per onderdeel in begrijpelijke taal toegelicht worden.
Accessible Authentication (3.3.7)
Dit criterium stelt dat het voor iedereen mogelijk moet zijn om functies als ‘wachtwoord vergeten’ te gebruiken op websites. De authenticatie moet dus voor alle bezoekers toegankelijk zijn. Een praktijkvoorbeeld hiervan is de optie ‘wachtwoord vergeten’ op websites waar een gebruikersaccount nodig is. Volgens de WCAG 2.2 mogen websites geen authenticatie-tests hanteren waarbij cognitieve tests uitgevoerd worden. Deze tests worden momenteel door websites gebruikt om ‘echte’ gebruikers te onderscheiden van bots.
Voor veel bezoekers is de mogelijkheid om bestanden naar een website te slepen (drag and drop) het toppunt van gebruikersgemak. Dit gaat echter niet voor iedereen op. Drag and drop vereist namelijk een redelijk precieze beweging met de muis. Voor gebruikers met een motorische beperking is het slepen van bestanden niet altijd gemakkelijk. Vandaar dat de WCAG 2.2 stelt dat toegankelijke websites niet alleen maar een drag and drop mogelijkheid moeten bieden, maar ook toegankelijke alternatieven. Een voorbeeld van zo’n alternatief is een knop die gebruikers kunnen aanklikken op iets te uploaden.
Findable Help
Vooral grote bedrijven zijn er goed in: het verstoppen van contactgegevens. Dit is een effectieve manier om de werkdruk van medewerkers van de helpdesk te verminderen. Voor consumenten is het minder plezierig. De WCAG 2.2 stelt dan ook dat het voor gebruikers makkelijk moet zijn om hulpmiddelen als een FAQ (Frequently Asked Questions) of contactinformatie te vinden. Het advies is om deze informatie op iedere pagina terug te laten komen, bijvoorbeeld in de header of de footer van de pagina.
Bedrijven en organisaties staan er vaak niet bij stil, maar niet iedereen is in staat om een telefoonnummer te bellen voor hulp. Denk bijvoorbeeld aan het maken van afspraak bij de huisarts of een reservering plaatsen bij je favoriete restaurant als je doof of slechthorend bent. Digitaal Toegankelijk.nl’s Claire legt in dit artikel uit hoe zij deze barrières ervaart.
Fixed Reference Points
Dit criterium richt zich op content in EPUB en andere soortgelijke formaten. Vaak wordt EPUB gebruikt om eBooks en digitale documenten online te plaatsen. Reference Points, of referentiepunten in het Nederlands, zijn onderdelen als paginanummers. In de WCAG 2.2 staat dat deze onderdelen op een vaste plek (fixed) moeten staan. Dit helpt gebruikers om gemakkelijk te zien waar pagina’s opgebroken worden.
Wist je dat er quick wins zijn op het gebied van toegankelijke PDFs? Onze tips voor een toegankelijke PDF lees je in dit artikel.
Focus Appearance
Dit punt is een toevoeging op criterium 2.4.7 uit de huidige richtlijnen. Dit criterium slaat op de begeleiding voor mensen die het toetsenbord (in plaats van een muis) gebruiken om door een site te navigeren. In de huidige richtlijnen staat dat er een focus zichtbaar moet zijn voor de huidig geselecteerde optie (dus wat je aan het selecteren bent). Vanaf WCAG 2.2 dienen toegankelijke websites voor die focus een contrastratio van minstens 3:1 te bieden voor een AA label of minstens 4.5:1 voor het label AAA.
‘Informatie voor ondernemers’ wordt momenteel geselecteerd en is voorzien van arcering.
Hidden Controls
Elementen op een website die gebruikt worden om een proces to voltooien, zoals de ‘verstuur knop’ onderaan een contactformulier, moeten duidelijk zichtbaar zijn. Momenteel verstoppen of verkleinen designers deze knop nog wel eens, voor een betere ‘look and feel’.
Pointer Target Spacing
Vooral op mobiele apparaten is het moeilijk om op kleine knoppen en links te klikken, helemaal als deze dicht op elkaar staan. In de WCAG 2.2 zal daarom een minimumafstand staan vermeld die er tussen twee interactieve elementen moet zijn. Dit geldt overigens ook voor desktop versies van digitale producten, niet alleen voor de mobiele versies.
Redundant Entry
Het laatste nieuwe criterium heeft betrekking op online formulieren. Websites zouden het niet moeten verplichten om informatie opnieuw in te voeren als dit niet nodig is. Een voorbeeld hiervan is het tweemaal invullen van adresgegevens, voor het betaaladres en het bezorgadres. Een uitzondering wordt gemaakt voor informatie die noodzakelijkerwijs twee keer ingevuld moet worden.
Voldoen aan de WCAG 2.2
Een uitgebreid (en minder toegankelijk) overzicht van de de conceptversie van de WCAG is terug te vinden op de website van de W3C. Is het na het lezen van de nieuwe criteria nog niet duidelijk of de website van jouw organisatie aan de richtlijnen gaat voldoen? Digitaal Toegankelijk.nl denkt graag met overheden en organisaties mee om tot exclusieve online producten te komen.
Ruim 9 maanden geleden ging Nederland een intelligente lockdown in. Winkels, restaurants en ook universiteiten sloten hun deuren om zo de verspreiding van het coronavirus in te dammen. De impact die deze lockdown had en nog steeds heeft, is ongekend.
Ook studenten worden door de maatregelen geraakt. Vóór de lockdown hadden veel studenten naast het studeren, een rijk sociaal leven. Nu wonen, werken en studeren ze vaak vanachter de laptop in hun kleine studentenkamer. Uit onderzoek blijkt dat vergeleken met andere leeftijdsgroepen, het isolement dat bij studenten is ontstaan door corona zorgt voor meer depressie en eenzaamheid.
Los van het sociale isolement, brengen de maatregelen ook andere wijzigingen met zich mee. Want in hoeverre zijn universiteiten in staat om hun onderwijsmethoden – van college tot tentamen – om te zetten naar online? En in hoeverre houden ze hierbij ook rekening met studenten met een beperking?
Digitaal Toegankelijk.nl sprak met Eva*, masterstudent Communicatiewetenschap aan de Vrije Universiteit Amsterdam, over haar ervaringen met online onderwijs en online tentamens als student met autisme.
*Eva’s echte naam is bij Digitaal Toegankelijk.nl bekend
Terugkijken van colleges
Juist voor studenten met een autismespectrumstoornis, is het waardevol om colleges terug te kunnen kijken. De kenmerken van een live college (pre-corona) met alle prikkels van dien vallen hierdoor weg. Echter blijkt het in de praktijk niet altijd mogelijk. De mails van Eva naar docenten om de colleges op te nemen, werden niet altijd goed ontvangen. Pas na ingrijpen van de studieadviseur van Eva werden alle colleges opgenomen zodat deze op een ander moment terug gekeken kunnen worden.
Waar Eva op de UvA tussen honderden andere studenten in een grote zaal haar tentamens moest maken, was er op de Vrije Universiteit een prikkelarme ruimte beschikbaar. Helaas heeft Eva hier geen gebruik van kunnen maken, omdat alle tentamens dit studiejaar online zijn afgenomen i.v.m. corona. En ze merkt dat er bij de online tentamens minder rekening gehouden wordt met studenten met een beperking.
Online tentamens
De overgang van tentamens maken in een grote zaal naar tentamens maken op een studentenkamer heeft voor veel studenten voor impact gezorgd. Waar colleges zonder veel extra problemen thuis gevolgd kunnen worden, is dit voor tentamens een stuk ingewikkelder. Universiteiten moeten op afstand kunnen checken dat studenten niet tijdens het tentamen informatie opzoeken of op andere manieren frauderen.
‘Online proctoring’ is een veelgebruikte oplossing voor dit probleem. Het is een soort online surveillance, waarbij studenten op verschillende manieren in de gaten worden gehouden tijdens het maken van een tentamen. Via de webcam worden studenten non-stop gefilmd, het scherm van de laptop wordt opgenomen en sommige universiteiten eisen zelfs dat de student zijn/haar telefoon achter het bureau plaatst zodat de gehele kamer gezien wordt.
Voor de tentamens van Eva gold dat ze haar scherm moest delen en toegang tot haar webcam moest verlenen. Zo kon zij (en andere studenten) tentamens maken vanuit haar huis, met alle voordelen van dien. Echter heeft deze vorm van het afnemen van tentamens ook nadelen. Want, in een tentamenzaal kan je je vinger opsteken als er iets fout gaat, maar hoe doe je dit tijdens een online tentamen? Gebruik van een telefoon wordt als fraude bestempeld. Daarnaast, wie moet je eigenlijk bellen?
Onbereikbaarheid
Eva heeft dit probleem zelf ook ondervonden. Ze heeft vanwege haar autisme, altijd recht op extra tijd om haar tentamens te maken. Tijdens een recent tentamen bleek dat er geen rekening was gehouden met de extra tijd die ze zou moeten krijgen.
In een poging dit recht te zetten, contacteerde ze de helpdesk van de online proctoring software. Die reageerde wel, maar kon Eva niet verder helpen. Haar docent en studieadviseur waren tijdens het tentamen niet bereikbaar, omdat het niet toegestaan is om een ander scherm dan het tentamenscherm open te hebben. De stress die die dit opleverde zet je met autisme niet zomaar van je af. Hierdoor kon Eva én pas later aan de slag met het tentamen én had zij minder tijd om het tentamen te voltooien.
Tip van Eva: verplaats je in de ander
Studenten staan er tijdens de tentamens alleen voor. De afwezigheid van een contactmogelijkheid raakt juist de studenten die het nodig hebben extra hard. Na ruim 9 maanden online onderwijs zouden universiteiten meer moeten inzetten op online ondersteuning en het anders aan moeten pakken. Eva’s belangrijkste tip voor universiteiten is daarom om het probleem door de ogen van mensen die niet hetzelfde zijn als jij, te zien.
Vandaag de dag is een onderwijssysteem dat voor iedereen in dezelfde mate te gebruiken valt nog belangrijker dan ooit. Digitaal Toegankelijk.nl verzamelt daarom de ervaringen van studenten uit heel het land. Ben of ken jij iemand die een vergelijkbare ervaring heeft meegemaakt? Laat het ons weten! Bezoek de contactpagina en stuur ons een mailtje.
Naast schrijven over digitale toegankelijkheid, werk ik als freelance SEO specialist. SEO staat voor Search Engine Optimization, of ‘zoekmachine optimalisatie’. Dit houdt in dat ik ervoor zorg dat websites op een natuurlijke manier hoger in de zoekresultaten verschijnen, waardoor ze meer bezoekers krijgen.
Voor mijn werk is het van groot belang om op de hoogte te zijn van de ontwikkelingen in het vakgebied. Daarom was ik enthousiast om te horen dat Google, de grootste en populairste online zoekmachine, een nieuwe functie aan het testen was. Na Snapchat, Instagram, Facebook, YouTube en LinkedIn test Google nu ook het gebruik van Stories (verhalen). Op de foto hiernaast is een voorbeeld van Stories op Instagram te zien. De berichten worden kort vertoond en worden na 24 uur verwijderd van je account.
Vanuit SEO-perspectief is het enorm interessant om te zien dat Google het gebruik van Stories aan het testen is. Vanuit toegankelijk perspectief was ik minder blij om te zien hoe de Stories ontwikkeld waren. In dit artikel leg ik uit waarom.
Wat zijnGoogle Web Stories?
Het succes van de Stories van Instagram, Facebook en Snapchat zal voor Google een reden zijn geweest om deze feature ook toe te passen. Google’s variant van Stories heet Web Stories. Het doel van Google Web Stories is om content toegankelijker en aantrekkelijker te maken voor gebruikers van mobiele apparaten. De stories zijn bedoeld voor mobiele gebruikers en kunnen bij een blogpost of artikel binnen WordPress worden geplaatst. Gebruikers kunnen eenvoudig door stukken content heen swipen om zo hun zoekopdracht te beantwoorden.
Het verschil met de Stories van andere platformen, is dat bij Google de Stories niet automatisch verwijderd worden na 24 uur. Een ander groot verschil is dat Google Web Stories door iedereen bekeken kunnen worden, het is niet nodig om een account te maken. Dit is bij social media wel het geval.
Voor webmasters en SEO-specialisten biedt het gebruik van Stories veel mogelijkheden. Door afbeeldingen, gifs, video’s en tekst te combineren zijn de mogelijkheden vrijwel eindeloos.
Het probleem met Web Stories
Web Stories zijn, net als websites, video’s en social media berichten, niets anders dan online content. Bij het maken van online content wordt helaas niet altijd rekening gehouden met toegankelijkheid. De tekst in de Stories kan bijvoorbeeld wel opgelezen worden door schermlezers, maar veel afbeeldingen en knoppen zijn niet voorzien van beschrijvingen. Hierdoor is het voor gebruikers van schermlezers niet duidelijk waar de stories over gaan of om deze überhaupt te doorlopen.
Tijdens een eerdere test met Web Stories was de interface zelf niet geheel bruikbaar met een schermlezer. Google heeft dit probleem nu grotendeels opgelost. Het is (voor een leek) nog steeds niet eenvoudig om Web Stories via Apple’s VoiceOver door te lopen.
Toegankelijkheid als afterthought
Voor de stand van digitale toegankelijkheid is het niet veelbelovend om te zien dat een techreus als Google niet in staat is om in de ontwikkeling van haar product toegankelijkheid mee te nemen. Als het Google al niet lukt, welke hoop is er dan voor kleinere bedrijven met beperkte budgetten?
Het vreemde is dat het ontwikkelen van een toegankelijk digitaal product niet een grote kostenpost hoeft te zijn. De meeste features die van belang zijn voor toegankelijkheid, zijn redelijk basaal en eenvoudig toe te passen. Juist wanneer een digitaal product nog in de kinderschoenen staat, is het daarom relatief eenvoudig om rekening te houden met toegankelijkheid.
Het zijn juist de websites, apps en producten die al een tijd meegaan, waarbij de kosten voor digitale toegankelijkheid hoog uitvallen. Door tijdens het initiële ontwikkelingsproces van een product rekening te houden met toegankelijkheid, wordt kostbare tijd en geld bespaard.
Digitale toegankelijkheid meenemen in het ontwikkelingsproces
Gezien de 4 miljoen Nederlanders met een beperking, is het belang van digitale toegankelijkheid groot. Als het beschikbaar maken van een website of app voor iedereen niet genoeg morele motivatie is, zijn de commerciële voordelen wellicht doorslaggevend. Een website die door meer mensen (beter) gebruikt kan worden, zal dus door meer potentiële klanten gebruikt worden. Hierdoor wordt het bereik van jouw website en app relatief eenvoudig vergroot.
Simpel beginnen met vergroten kennis en bewustzijn
Maar, hoe zorg je ervoor dat je vanaf de start van het ontwikkelingsproces rekening houdt met digitale toegankelijkheid? Voor projecten waar een team van specialisten bij betrokken is, is het essentieel dat ieder teamlid op de hoogte is van de do’s en don’t’s van toegankelijkheid. Digitaal Toegankelijk.nl heeft met dit doel het Scrum kaartspel Denken in Beperkingen ontwikkeld. Met dit kaartspel word je op een laagdrempelige wijze bewust van hoe het is om met een beperking een digitaal product te gebruiken en waar je rekening mee moet houden.
Daarnaast zijn er in onze kennisbank tientallen artikelen te vinden met praktische tips. Zo beschreven we onder andere wat de richtlijnen zijn, hoe je een toegankelijkheidsverklaring opstelt en hoe je toegankelijke advertenties maakt. Digitaal Toegankelijk.nl denkt graag met bedrijven en organisaties mee om digitale producten inclusiever te maken. Neem vrijblijvend contact met ons op om vandaag nog bij te dragen aan een toegankelijk internet.
Kees Verhoeven is in de afgelopen 10 jaar in de Tweede Kamer actief geweest voor D66. In de Kamer was hij onder andere verantwoordelijk voor ICT, Privacy en Cyberveiligheid. Vincent van Digitaal Toegankelijk.nl ging met Kees Verhoeven in gesprek over het belang van digitale toegankelijkheid, de rol van de politiek in de inclusieve samenleving en zijn eigen toekomst nu hij heeft aangekondigd niet terug te keren in de Tweede Kamer.
De afgelopen 10 jaar heeft u in de Tweede Kamer de digitale belangen van Nederland verdedigd. Uw focus op het digitale aspect is goed te merken. Hoe is deze motivatie ontstaan?
Dat is eigenlijk heel langzaam gegaan, ik heb een achtergrond in het midden- en kleinbedrijf en ging vooral de Kamer in om hun belangen via Economische Zaken en ondernemerschap te dienen. Maar in de economie-portefeuille zaten ook een aantal digitale vraagstukken, zoals netneutraliteit en het downloadverbod. Langzaam maar zeker ben ik mij daar steeds meer in gaan verdiepen.
Digitale toegankelijkheid van overheidswebsites
Digitaal Toegankelijk.nl zet zich in voor een toegankelijker internet. Dit doen we onder andere door onderzoeken uit te voeren naar hoe het staat met de toegankelijkheid van het web. Uit één van deze onderzoeken bleek dat ondanks de wettelijke verplichting, ruim 70% van de overheidswebsites niet digitaal toegankelijk is.
Wat kan de overheid doen om ervoor te zorgen dat deze meerderheid alsnog aan de slag gaat?
Ten eerste vind ik het belangrijk dat de communicatie van overheden voor iedereen toegankelijk is. De laatste tijd is er een trend zichtbaar, waarbij overheden veel communiceren via private diensten. Aan de ene kant is dit logisch, want communicatie vanuit de overheid is belangrijk en moet goed gebeuren. Aan de andere kant zie je ook dat deze kanalen voor mensen een beperking kunnen zijn. Ik vind dat de overheid zo veel mogelijk moet publiceren via publieke kanalen, die voor iedereen toegankelijk zijn.
Een vergelijking met de televisie kan gemaakt worden. Bij de TV geldt namelijk dat een aantal zenders verplicht in het pakket moet worden aangeboden, zodat iedereen deze zenders kan zien. Dat zou ook zo moeten zijn voor bepaalde online kanalen.
Hoe kunnen ambtenaren en webdevelopers volgens u aangemoedigd worden om websites daadwerkelijk toegankelijk te maken?
Als je tegen iemand zegt dat ‘de toegankelijkheid van de website beter kan’, zullen ze het daar waarschijnlijk mee eens zijn. Maar tegelijkertijd zal de prioriteit in hun werk daar niet altijd liggen. In de praktijk wordt de juistheid van de inhoud als belangrijker ervaren. Je ziet vaak dat, met name op ambtelijke afdelingen, de vrees aanwezig is dat er iets op de site geplaatst wordt dat niet klopt.
Kortom, ik denk dat ze vooral heel erg met de inhoud bezig zijn, wat ik begrijp, maar dat daarnaast de leesbaarheid, toegankelijkheid, of de manier waarop de informatie verspreid wordt, onbewust minder belangrijk wordt gevonden.
Is er volgens u een manier om digitale toegankelijkheid hoger op de agenda van ambtelijke afdelingen te zetten?
Ik denk dat dat te maken heeft met het blijven hameren op het belang van brede toegankelijkheid. Dit is dus ook aan partijen zoals Digitaal Toegankelijk.nl, maar ook aan de politiek. De behandeling van burgers door de overheid is gelukkig een belangrijker onderwerp aan het worden. Goede bereikbaarheid hoort daar zeker bij.
Toegankelijkheid van commerciële diensten
De overheid is gelukkig niet de enige die zich hard maakt voor meer digitale toegankelijkheid. Ook het bedrijfsleven zet flinke stappen. Dat moet ook wel, want In 2025 gaat de European Accessibility Act van kracht. Dit betekent dat onder andere geldautomaten, financiële diensten en e-commerce-bedrijven digitaal toegankelijk moeten worden. Wat denkt u dat er nodig is om dit doel te bereiken?
Bij commerciële diensten speelt de kosten-baten vraag vaak een rol. Dus de vraag of het loont om een product of dienst voor iedereen toegankelijk te maken. Een bedrijf zou kunnen concluderen dat het niet lonend is om de laatste 5% van de mensen ook te bereiken met hun dienst, omdat die 5% misschien wel 20-25% van de investeringen kost.
“Een bedrijf wil natuurlijk in eerste instantie voor zoveel mogelijk mensen bereikbaar zijn. Maar als er met 20% van de kosten 80% van de mensen bereikt kan worden, zal een bedrijf daarvoor kiezen.”
Bij de overheid daarentegen is het bereiken van iedereen in de samenleving een morele plicht. Als bepaalde mensen niet bereikt kunnen worden met informatie over corona, dan snijdt de overheid zichzelf daarmee in de vingers.
Dus bij commerciële instellingen gaat het om een heel andere vraag. Dan moet je je als overheid afvragen of iets een nutsdienst is, waar je niet zonder kan. Als dat zo is kun je afdwingen dat die commerciële bedrijven hun toegankelijkheid verbeteren.
Een bedrijf wil natuurlijk in eerste instantie voor zoveel mogelijk mensen bereikbaar zijn. Maar als er met 20% van de kosten 80% van de mensen bereikt kan worden, zal een bedrijf daarvoor kiezen. Terwijl een overheid vanuit de publieke taak, veel verder moet gaan in het bereiken van mensen. Misschien dat er dus hier en daar eisen aan de digitale toegankelijkheid van bedrijven met nutsfuncties moeten worden gesteld.
Kunt u een voorbeeld geven van zulke eisen vanuit de overheid?
Een goed voorbeeld is het bancaire verkeer. In de Tweede Kamer zijn daar vaak discussies over gevoerd waarbij de vraag is ‘moet iedereen digitaal bankieren’ of ‘moet het nog steeds mogelijk zijn om naar de bank te gaan en daar je transacties te verrichten’. Hetzelfde geldt voor het brievenbus netwerk. Zorg je dat iedereen een mail kan sturen via een privaat bedrijf, of houdt je daarnaast de mogelijkheid voor briefverkeer in stand?
De mening van de Kamer is altijd geweest ‘er moet ook altijd een niet-digitaal alternatief zijn’. Soms zal dat dus ook geleverd moeten worden door de banken, die duidelijk een nutsfunctie hebben. Zij kunnen niet zomaar hun kantoren opheffen.
In de Tweede Kamer benadrukt u het belang van digitale toegankelijkheid. Hoe wordt er in de politiek gereageerd op initiatieven op dit gebied?
Er zijn partijen die het onderwerp heel belangrijk vinden, maar er zijn ook partijen die het gevoel hebben dat de verantwoordelijkheid bij de mensen zelf ligt. Ik vind dat je de balans moet zoeken en ervoor moet zorgen dat iedereen zaken kan blijven doen met de overheid.
U was lid van de tijdelijke commissie Digitale toekomst. Kunt u de reden achter het ontstaan van deze commissie toelichten?
Het vraagstuk van toegankelijkheid, als onderdeel van een veel breder vraagstuk op het gebied van digitalisering, werd door de politiek te weinig geadresseerd. Of het nu gaat om overheidsdiensten, de grote techbedrijven, cyber security-vraagstukken of de economische digitale positie van Nederland in de wereld; er zijn zoveel onderwerpen waarbij het ongelofelijk belangrijk is dat digitalisering in goede banen wordt geleid.
De politiek heeft zich daar eigenlijk te weinig mee bezig gehouden de afgelopen jaren. Daarom hebben wij met een aantal collega’s het initiatief genomen om te kijken of we meer grip konden krijgen op het digitaliseringsvraagstuk. Hieronder valt dus ook het onderdeel waar Digitaal Toegankelijk.nl zich hard voor maakt. Waarschijnlijk is het zo dat er na de verkiezingen een vaste kamercommissie digitalisering komt, waarbinnen alle grote digitale onderwerpen zullen worden behandeld. Dat is belangrijk, omdat het de afgelopen jaren vaak versnipperd aan bod kwam.
De commissie heeft onderzoeken uitgevoerd naar kansen en bedreigingen op het gebied van digitalisering. Wat waren de belangrijkste uitkomsten van het onderzoek?
Vooral de kennispositie van de Kamer is belangrijk. De Kamer kan alleen handelen wanneer er voldoende kennis beschikbaar is over het onderwerp. Daar heeft het in de afgelopen jaren nog wel eens aan ontbroken. Dat maakte de discussies vaak een beetje verwarrend en ongrijpbaar.
Vaak verzandde de discussie in details en daardoor werden er geen goede keuzes gemaakt. De kennispositie die de commissie kan behalen en het begrijpen van technologie is heel belangrijk om goede politieke grenzen te stellen en bij te kunnen sturen.
Een van de aanbevelingen aan de Tweede Kamer namens de tijdelijke commissie was het in het leven roepen van een vaste commissie voor Digitale Zaken. Onlangs werd bekend dat deze motie is aangenomen, gefeliciteerd! Waar zal deze commissie zich volgens u in de toekomst mee bezighouden?
Digitalisering is een integraal en veelomvattend onderwerp. Het is relevant voor het onderwijs, de zorg, defensie en de infrastructuur en speelt in alle verticale vakministeries van de Nederlandse overheid een rol. De commissie die gevormd moet worden, moet dus net als bijvoorbeeld de commissie Europese Zaken, de grote digitale hoofdlijnen zien te bepalen.
Een voorbeeld is de discussie over 5G. Dat zijn de zendmasten die nodig zijn om nog sneller internet te krijgen. Bij de introductie van 5G speelt een economisch belang, een veiligheidsbelang en een gezondheidsbelang. Dat zijn drie onderwerpen die op drie verschillende plekken in de Kamer besproken zijn, zonder een afweging te maken tussen die drie belangen. Terwijl dat juist de kern is van politiek; om belangen af te wegen. Op die manier krijg je geïsoleerde politiek, dat moeten we zien te voorkomen. Daar is de commissie voor nodig.
Toekomstvan digitale toegankelijkheid
Naast de huidige plannen wordt in de Tweede Kamer uiteraard ook naar de toekomst van digitale toegankelijkheid gekeken. Onlangs gaf u aan dat u zelf niet meer verkiesbaar bent in 2021. Hoe zou het overheidsbeleid op dit gebied er de komende jaren uitzien, als het volledig aan u zou liggen?
Ik vind de focusverschuiving van met een juridische blik kijken naar de communicatie, naar het betrekken van mensen bij de overheid, belangrijk. Het zou beter zijn als de overheid zich meer toelegt op hoe ze er daadwerkelijk voor de mensen kan zijn.
“Een overheid die bang is om fouten te maken, is vaak helemaal geen goede overheid.“
In dat kader zou je op het gebied van toegankelijkheid veel meer moeten investeren in de toegankelijkheid van informatie, in plaats van kijken of alles juridisch is afgedekt. Ik snap de beweging, maar dat maakt de overheid steeds angstiger. Een overheid die bang is om fouten te maken, is vaak helemaal geen goede overheid. Je moet ook fouten kunnen maken, mits je ze toegeeft en kan verbeteren. Nu is het zo dat wanneer je een fout hebt gemaakt, je kop eraf gaat, dus dan ga je je indekken. En indekken doe je op basis van inhoud, en misschien wel door minder toegankelijkheid te bieden.
Dit vereist een omkering van de paradox; in een ideale wereld zou het zo moeten zijn dat de burger de overheid makkelijk kan bereiken. Tegelijkertijd zou de overheid makkelijk bereikbaar moeten zijn als er een fout gemaakt is. Zo zouden ethische hackers bijvoorbeeld makkelijker in gesprek moeten kunnen komen met de overheid.
Vanuit die benadering zou je dan als overheid ook moeten kunnen eisen dat iedere website op een goede manier toegankelijk is, dat dat getoetst wordt en dat sites die onvoldoende scoren ook daadwerkelijk verbeterd moeten worden.
Zo te horen is het voor digitale toegankelijkheid jammer dat u in 2021 niet meer verkiesbaar bent.
Ik ben zelf wel blij met die keuze, maar dat komt doordat je na 10 jaar in de Tweede Kamer de behoefte hebt om verder te gaan. Waar ik me wel zorgen om maak is dat veel partijen hun digitale kamerleden zien vertrekken en dat er nog niet echt een nieuwe generatie tech-kamerleden op lijkt te staan. Daar zouden we op moeten letten.
In een recent interview gaf u aan dat uw plannen voor na de Tweede Kamer nog onzeker waren. Kunt u inmiddels wat meer vertellen over uw plannen? Wat zou u het liefste doen?
Ik ga zeker door met digitalisering. Dat is een iets wat ik zeker weet. Het onderwerp is nog lang niet af. Ik denk dat ik vanuit een andere positie ook weer andere resultaten kan bereiken. Of dat in het bedrijfsleven zou zijn, of meer in een soort private rol,weet ik nog niet. Maar dat ik doorga op het gebied van digitalisering is zeker.
Dat is goed om te horen! Heeft u een boodschap voor de mensen die met digitale toegankelijkheid bezig zijn?
Ik zou willen zeggen, ook voor jullie, blijf op die deur hameren. Blijf benadrukken hoe belangrijk het is dat iedereen, ook in het digitale tijdperk, toegang heeft tot de informatie en de diensten van de overheid.
