Voor wie is digitale toegankelijkheid van belang?
Ondanks de toename in draagvlak is de waarde van digitale toegankelijkheid bij veel beleidsmakers, developers, marketeers en anderen nog steeds onduidelijk. Voor mensen zonder beperking is het moeilijk om te zich in te leven in de hindernissen die ontoegankelijke websites en apps daadwerkelijk met zich meebrengen. Onbekend maakt onbemind, zullen we maar zeggen.
De groep Nederlanders met een beperking – die nu ongeveer 4 miljoen mensen groot is – wordt naar verwachting de komende jaren alleen maar groter. Wie zijn deze 4 miljoen Nederlanders? En, nog belangrijker, tegen welke drempels lopen zij aan?
Welke beperkingen zijn er eigenlijk?
De noemer ‘beperkingen’ is een parapluterm waaronder tientallen verschillende beperkingen vallen. Sommige van deze beperkingen zijn duidelijker zichtbaar (lichamelijke beperkingen), andere zijn minder zichtbaar (mentale beperkingen).
Je kunt de beperkingen als volgt onderverdelen:
Lichamelijke beperkingen
- Auditieve beperkingen
- Visuele beperkingen
- Motorische beperkingen
Mentale beperkingen
- Cognitieve beperkingen
- Psychosociale beperkingen
Hieronder nemen we steeds één van deze beperkingsgroepen centraal, met uitzondering van psychosociale beperkingen, die worden in dit artikel niet behandeld. Per onderdeel wordt de grootte van de groep besproken, de struikelblokken die deze mensen online en offline tegenkomen en de belangrijkste oplossingen die developers kunnen implementeren.
Auditieve beperkingen
De eerste twee groepen uit dit overzicht zijn voor veel mensen de meest bekende beperkingen. Toch wordt er in de praktijk nog veel te weinig rekening gehouden met doven en slechthorenden. Deze groep bestaat uit 1,5 miljoen mensen, dus bijna één tiende van de Nederlandse samenleving. Naar verwachting groeit deze groep door vergrijzing van de bevolking de komende jaren in omvang.
Mediagebruik is voor mensen met een auditieve beperking niet zo vanzelfsprekend als voor de goed horende medemens. Denk bijvoorbeeld aan het maken van een kappersafspraak; hoe bel je de kapper op als je slechthorend of doof bent?
Hoe kom je in contact met bedrijven als doof persoon?
Ook online lopen doven en slechthorenden tegen dingen aan. Veel grotere bedrijven vermelden op hun website enkel een telefoonnummer, geen e-mailadressen of mogelijkheid om te chatten. Hoe stel je dan als doof persoon een vraag over bijvoorbeeld je bestelling? Verder zijn mediaspelers op websites, video’s op YouTube en op social media voor gebruikers met een auditieve beperking onbegrijpelijk als er geen ondertiteling of audiodescriptie aan is toegevoegd.
Doven en slechthorenden krijgen slechtere zorg
Uit onderzoek is ook nog eens gebleken dat doven en slechthorenden slechter kunnen communiceren met artsen, waardoor deze groep slechtere zorg ontvangen dan mensen die wel goed kunnen horen.
Een recente ontwikkeling; het thuiswerken en thuis studeren als gevolg van het coronavirus, zorgt ook voor moeilijkheden. Digitaal Toegankelijk.com’s Claire – die zelf doof is – vertelt in dit artikel meer over haar digitale contacten tijdens de coronaperiode.
Optimaliseren voor een auditieve beperking
Hoe zorg je ervoor dat doven en slechthorenden jouw website goed kunnen gebruiken?
- Belangrijk is om aan alle video’s, animaties en andere gesproken media altijd (de optie tot) ondertiteling aan te bieden.
- Biedt meerdere contactopties, alleen een telefoonnummer is niet genoeg.
- Gebruik eenvoudig taalgebruik. Voor sommige doven is Nederlands niet de eerste, maar tweede taal, na gebarentaal.
- Gebruik opsommingen voor belangrijke content.
Klik om meer artikelen te lezen over auditieve beperkingen.
Visuele beperkingen
Visuele beperkingen vallen samen met auditieve beperkingen onder de gemeenschappelijke noemer ‘zintuiglijke beperkingen’. Digitaal Toegankelijk.com merkt dat er bij het bouwen van websites en apps vaker met deze groep rekening wordt gehouden dan met andere beperkingen.
Volgens het Sociaal Cultureel Planbureau zijn er in Nederland bijna 1 miljoen mensen met een matige of ernstige visuele beperking. Voor de mensen met een matige beperking is bijvoorbeeld het lezen van een krant moeilijker. De andere groep, mensen met een ernstige visuele beperking, hebben moeite met kleine letters in het algemeen en met het herkennen van gezichten. Het aantal volledig blinden wordt geschat op zo’n 75.000 mensen.
De gevolgen van een visuele beperking voor je online bestaan
Door slecht of niet te kunnen zien, ziet je dagelijks leven er anders uit. Zo is deze groep in digitale communicatie bijvoorbeeld afhankelijk van schermlezers; ingebouwde software die tekst van beeld voor de gebruiker voorleest. In onderstaande video is te zien hoe Ed zijn telefoon via een schermlezer gebruikt.
Schermlezers werken zo goed als de website/content is die opgelezen wordt. Wanneer de content niet is geoptimaliseerd voor schermlezers, missen gebruikers de boodschap. Dit zorgt voor verwarring en ergernissen. Zo zijn het gebruik van veel emoji’s op social media een ergernis, worden afbeeldingen niet voorzien van alt teksten, waardoor deze niet leesbaar zijn en is het updaten van besturingssoftware verbonden aan complicaties.
Op websites zijn gelijksoortige struikelblokken te vinden. Zo worden knoppen en hyperlinks niet op de juiste manier gelabeld, waardoor schermlezers ze niet kunnen voorlezen. Ook ontbreekt vaak structuur in de CSS en HTML code van een website. Deze structuur helpt de gebruikers van schermlezers om snel door een tekst heen te springen zonder alles te hoeven horen, denk bijvoorbeeld aan het steeds opnieuw voorlezen van een hoofdmenu wanneer je naar een ander pagina navigeert.
De consequenties van onbruikbare websites en apps kunnen ernstig zijn. Uit onderzoek van Digitaal Toegankelijk.com bleek namelijk dat de mobiele apps van supermarkten niet goed te gebruiken zijn met een schermlezer. Dit betekent dat 1 miljoen blinden en slechtzienden hun dagelijkse maaltijd niet moeiteloos online kunnen bestellen. Een kwalijke zaak, zeker in tijden van corona. Lees hier meer over het optimaliseren voor schermlezers of andere toegankelijkheidsopties van iOS en Android.
Optimaliseren voor een visuele beperking
- Zorg dat websites altijd voorgelezen kunnen worden.
- Maak het lettertype en de lettergrootte aanpasbaar. Zo kunnen bezoekers het naar wens aanpassen.
- Zorg dat websites tot 200% vergroot kunnen worden zonder dat de kwaliteit of de functionaliteit verloren gaat.
- Label onderdelen van de site zoals afbeeldingen, knoppen en hyperlinks met de juiste benaming.
- Breng structuur aan in pagina’s middels HTML en CSS code.
- Zorg voor voldoende kleurcontrast tussen tekst en achtergrond.
Klik om meer artikelen te lezen over visuele beperkingen.
Cognitieve beperkingen
Een cognitieve beperking is vaak moeilijker waar te nemen dan de eerder genoemde beperkingen. Cognitieve beperkingen hebben vaak te maken met het zenuwstelsel. Door stoornissen in het zenuwstelsel, waaronder de hersenen, kunnen problemen met het geheugen, taal, gedrag of het oplossen van problemen opspelen. Een cognitieve beperking heeft niet per se invloed op de intelligentie van een individu.
Omdat het spectrum aan cognitieve beperkingen zo groot is, is het moeilijk exact te benoemen hoeveel mensen een beperking hebben, die in deze groep valt. Enkele voorbeelden van cognitieve beperkingen zijn:
- Dementie (270.000 mensen)
- Verstandelijke beperking (142.000 mensen)
- Zwakbegaafdheid (2,2 miljoen mensen)
- Een taalontwikkelingsstoornis (TOS, zo’n 2 kinderen per klas gemiddeld)
- Spraakbeperkingen (geen totale cijfers bekend)
- ADHD (2,9% van de kinderen, 2,1 % van de volwassenen)
- Het autistisch spectrum (geen totale cijfers bekend)
- Epilepsie (120.000 mensen)
Een cognitieve beperking en het internet
Het brede scala aan beperkingen laat direct het belang van optimalisatie voor deze groep zien. Want, waar loopt deze groep op het internet eigenlijk tegenaan? Veel voorkomende ergernissen zijn onnodig moeilijke taal en onnodig moeilijke zinnen. Voor mensen die geen cognitieve beperking hebben, kan het moeilijk zijn om het belang van optimaliseren voor deze groep in te zien. In dit interview vertelt Cindy over hoe haar taalontwikkelingsstoornis invloed heeft op het dagelijkse digitale leven.
Andere punten waarvoor moet worden opgepast, zijn video’s die vanzelf beginnen met spelen en knipperende en drukke animaties. Daarnaast helpen afbeeldingen en illustraties om lange teksten te doorbreken. Een complete lijst met struikelblokken voor deze doelgroep is terug te vinden in het artikel obstakels voor internetters met ADHD.
Optimaliseren voor een cognitieve beperking
- Vermijd onnodig moeilijke taal.
- Zorg voor genoeg tijd in video’s en animaties om mee te lezen.
- Breek lange zinnen op in kortere delen.
- Werk niet met video’s die vanzelf afgespeeld worden.
- Zorg dat er geen drukke animaties of gif’s op een website staan.
- Maak consistent gebruik van iconen en illustraties die tekst ondersteunen.
- Gebruik de juiste kleur contrast ratio’s.
- Verwerk een simpele navigatiestructuur in websites en apps.
Klik om meer artikelen te lezen over cognitieve beperkingen.
Mobiliteitsbeperkingen
De naam geeft het misschien al weg, iemand met een mobiliteitsbeperking (ook wel motorische beperking genoemd) heeft problemen met bewegen. De oorzaak hiervan kan liggen in de spieren, gewrichten en/of het skelet. Naast de oorzaak verschilt ook de zichtbaarheid van mobiliteitsbeperkingen sterk per beperking. Een rolstoel geeft bijvoorbeeld meer weg dan iemand met reuma.
In totaal telt Nederland ongeveer 1,4 miljoen mensen met een mobiliteitsbeperking. Net als voor de andere beperkingen, geldt dat een mobiliteitsbeperking invloed heeft op je online gedrag.
Gebruik van toetsenbord
Vaak gebruiken mensen met een mobiliteitsbeperking het toetsenbord in plaats van de muis om door websites te bewegen. Het gebruik van een toetsenbord in plaats van een muis vraagt om geoptimaliseerde websites. Zo wordt er vaak een extra header vertoond zodra de eerste tab (de toets waarmee gebruikers door opties klikken) wordt ingedrukt. Deze header toont snelle opties naar specifieke inhoud van de tekst. Tijdens de ontwikkeling van websites dient overigens rekening gehouden te worden met de zogenaamde ‘keyboard trap’ (of keyboard val). Dit punt wordt bereikt wanneer het toetsenbord niet meer gebruikt kan worden om te navigeren. De gebruiker zit dan vast op de website.
Meer informatie en tips voor het optimaliseren voor gebruikers van een toetsenbord is op deze pagina terug te vinden.
Optimaliseren voor een mobiliteitsbeperking
- Vermijd de zogenaamde keyboard trap. Test websites zelf uit door via het toetsenbord te navigeren.
- Voeg een speciale header toe met elementen en hyperlinks die de gebruiker sneller door de website heen helpen.
- Zorg dat het huidige/geselecteerde element oplicht of gearceerd is als deze is geselecteerd. Dit vergroot het overzicht voor de gebruiker.
- Check of interactieve elementen als contactformulieren via het toetsenbord te bedienen zijn, inclusief de shift-tab functie om een veld terug te gaan.
Waarom werken aan toegankelijke websites en apps?
De afgelopen paragrafen geven het belang van toegankelijke websites en apps goed weer. Developers hebben hierin veel macht, zij zijn in staat om deze 4 miljoen mensen met een beperking, zich minder beperkt te laten voelen. Mocht deze reden niet doorslaggevend zijn, de volgende factoren spelen ook mee:
- Toegankelijke websites worden beter gevonden in Google (betere SEO).
- Wanneer er systematisch op digitale toegankelijkheid wordt gelet, is het geen extra werk om websites en apps toegankelijk te maken.
- Voor (semi-)overheden is een toegankelijke website of app wettelijk verplicht.
- Klanten zijn loyaler aan toegankelijke websites dan aan niet toegankelijke websites.
- Door vergrijzing neemt de vraag naar digitale toegankelijkheid de komende jaren toe.
- Digitale toegankelijkheid vergroot de doelgroep van websites en apps. Inclusieve websites hebben een voordeel van zo’n 4 miljoen potentiële bezoekers ten opzichte van niet-inclusieve websites.
Werken aan digitale toegankelijkheid
Digitale Toegankelijk.com helpt overheden, ondernemers en andere organisaties bij het realiseren van digitale toegankelijke projecten. De unieke combinatie van testen zorgt voor een uitstekend beeld van de toegankelijkheid van websites. Zo worden websites en apps niet alleen getest door middel van de webrichtlijnen, maar ook door mensen met diverse beperkingen.
Benieuwd wat Digitaal Toegankelijk.com voor uw organisatie kan betekenen? Neem dan vrijblijvend contact op met de specialisten op het gebied van digitale toegankelijkheid.
